|
 |
| (GMT+08:00)
2005-03-07 13:56:24
|
 |
|
Historia Mongolii
CRI
|
Osadnictwo na terenach dzisiejszej Mongolii rozwijało się już od paleolitu. Ok. III tysiąclecia p.n.e. tereny Mongolii zasiedliło koczownicze plemię Hiung-nu, tworząc silny związek plemienny. Od początku n.e. ziemie mongolskie zamieszkiwali kolejno przedstawiciele różnych ludów tureckich, mongolskich, kirgiskich, tunguskich. Hegemonia ludów mongolskich w Mongolii rozpoczęła się wraz z panowaniem Kitanów (920-1125). W XII wieku wśród plemion mongolskich nastąpił rozpad wielkich wspólnot rodowych. W ich miejsce powstały mniejsze grupy, złączone już nie tyle więzami krwi co przede wszystkim wspólnotą interesów gospodarczych i militarnych. W tym też czasie na terenie Mongolii istniało kilka większych związków plemiennych zwanych chanatami.
Na przełomie XII i XIII wieku wszystkie plemiona mongolskie podporządkował sobie Temudżin , który, w 1206 roku przyjął tytuł Wielkiego Chana, czyli Czyngis-chana. Władca ten okazał się nie tylko wybitnym wodzem największym w dziejach świata zdobywcą, ale również doskonałym organizatorem. Jego ambicje sięgały daleko: chciał zarządzać wszystkimi ziemiami między dwoma oceanami (Spokojnym i Atlantyckim). I on praktycznie osiągnął ten cel.
Po śmierci Temudżina imperium zostało podzielone między potomków, ale zachowano jedność przez wyznaczenie chana zwierzchniego, został nim jego syn, Odegej, który był na tronie przez 13 lat. Potem jego syn Guyuk. Potem starszy brat Kubilaja, Mongka. Wreszcie wielki chan Kubilaj, który w 1264 r. przeniósł stolicę z Karakorum do Pekinu, co dało początek panowaniu w Chinach mongolskiej dynastii Jüan. W 1294 r. Kublaj Chan zginął w Chinach, i siła wojsk mongolskich zaczęła maleć, zarówno w Azji, jak i wszędzie w Euroazji. W 1368 r. władza dynastii Juań, która kierowała Chinami, została obalona przez przedstawicieli dynastii Ming.
Ekspansja
O ekspansywności Mongołów na początku XIII stulecia wiadomo, że najpierw uległy jej ludy centralnej Azji. W 1207 roku Mongołowie podbili plemiona zamieszkujące tereny od górnego Jeniseju aż do Bajkału. Nie długo potem Mongołowie zaatakowali państwo Xi Xia w południowo-zachodniej części Chin oraz cesarstwo chińskie na północy, w 1215 roku zdobyli i zniszczyli Pekin. W 1219 roku Czyngis-chan, na czele stutysięcznej armii rozpoczął podbój państwa Chorezmu, obejmującemu dorzecze Amu?darii, Iran i Afganistan. W 1220 roku najeźdźcy zdobyli Bucharę i Samarę. W następnym roku mongolscy wodzowie: Dżebe i Subeetej, poprowadzili swoje wojska do Gruzji, przeszli Kaukaz i pokonali plemiona Alanów, Lezginów, Czerkiesów i Połowców. Ci ostatni wezwali na pomoc książąt ruskich. Jednakże stoczona 31 maja 1223 roku bitwa nad rzeką Kałką zakończyła się straszliwą klęską wojsk ruskich i Połowców. To po raz pierwszy Ruś zetknęła się Mongołami.
Mongołowie wycofali się jednak wówczas na wschód, doznając niedługo potem klęski w starciu z Bułgarami nadwołżańskimi.
W 1227 roku umarł Czyngis-chan; jego następca, trzeci syn, Ugedej, zajął się najpierw porządkowaniem spraw wewnętrznych imperium. Nie na długo jednak w latach 1234-1235 Mongołowie dokończyli podbój Chin i rozpoczęli przygotowania do wielkiej wyprawy na Zachód. Jej celem nie było jednak zawojowanie Europy Zachodniej ani nawet Węgier czy Rusi; głównym zamiarem, szukających ciągle nowych pastwisk, mongolskich koczowników było objęcie we władanie nadwołżańskich i czarnomorskich stepów. Równocześnie jednak, by zapewnić trwalsze bezpieczeństwo, Mongołowie zamierzali narzucić swe zwierzchnictwo lub doprowadzić do upadku sąsiednie państwa.
Jesienią 1236 roku, potężna, bo licząca ponad sto tysięcy wojowników, armia mongolska pod wodzą Batu-chana , władcy tzw. ułusu kipczackiego, wyruszyła na Zachód. W 1237 r. ponownie ukazali się Mongołowie w wielkiej sile na Rusi i rozpoczęli jej podbój łamiąc opór ludności ruskiej broniącej się zaciekle przed najazdem i niewolą. Ziemie ruskie zostały spustoszone, miasta spalone, ludność w części wymordowana lub uprowadzona w niewolę. W grudniu 1240 roku po zdobyciu Kijowa i pokonaniu wojsk książąt ruskich, Mongołowie stanęli u granic Polski i Węgier.
|
|
|
