11 grudnia 2011 roku minęło 10 lat od przystąpienia Chin do Światowej Organizacji Handlu (WTO). Dyrektor Instytutu Chin Współczesnych Uniwersytetu Nottingham, profesor ekonomii Yao Shujie mówi, że przez te 10 lat w Chinach zaszły ogromne zmiany, co wywarło głęboki wpływ na sytuację geopolityczną i gospodarczą świata.

Po wejściu Chin do Światowej Organizacji Handlu wartość ich obrotów z zagranicą szybko rosła. Przez 10 lat obroty w chińskim handlu zagranicznym wzrosły sześciokrotnie, z 500 miliardów dolarów amerykańskich w roku 2001 do około trzech bilionów dolarów amerykańskich w roku 2010. Chińska nadwyżka handlowa wzrosła z kolei z 30 miliardów dolarów w roku 2001 do 300 miliardów w roku 2008.

W ostatniej dekadzie znacząco wzrosły także realizowane w Chinach zagraniczne inwestycje bezpośrednie. W roku 2000 ich wartość wyniosła 41 miliardów dolarów, a w roku 2010 - już 106 miliardów. Napływ zagranicznego kapitału i szybki wzrost nadwyżki w handlu zagranicznym sprawiły, że chińskie rezerwy walutowe gwałtownie wzrosły. W końcówce roku 2010 miały one wartość 3,2 bilona dolarów amerykańskich. Oznacza to, że Chiny posiadają ponad 30% światowych rezerw walutowych.

Przeciętne tempo wzrostu chińskiego PKB, ciągniętego w górę przez inwestycje i eksport, utrzymało się na poziomie dwucyfrowym. Liczony według cen bieżących, chiński PKB wzrósł podczas dekady członkostwa w WTO z 1,3 biliona dolarów do 6,1 biliona. Jego udział w globalnym PKB wzrósł z 4,2% do 9%. W roku 2010 chiński PKB stał się większy niż japoński, co uczyniło Chiny drugą co do wielkości gospodarką świata. Przy założeniu, że chińska gospodarka zachowa normalne tempo rozwoju, w roku 2020 PKB Chin osiągnie rozmiary większe niż PKB Stanów Zjednoczonych.

Ogromne zmiany, jakie zaszły w Chinach w ciągu minionych 10 lat, wywarły głęboki wpływ na sytuację geopolityczną i gospodarczą świata.

Środek ciężkości światowego wzrostu gospodarczego przesunął się z Zachodu na Wschód. Wzrost chińskiego handlu i rozmiarów chińskiej gospodarki stał się wzorcem dla innych krajów Azji, a zwłaszcza dla Indii. W Chinach i Indiach mieszka łącznie prawie 35% ludzkości, a PKB obu tych państw stanowił w roku 2010 11% globalnego PKB. Szacuje się, że do roku 2020 Chiny i Indie będą łącznie wytwarzały jedną czwartą światowego PKB.

Duże rozmiary chińskiej produkcji przemysłowej spowodowały ogromne zużycie surowców i energii. Dzięki szybkiemu rozwojowi Chin, przyspieszył też rozwój Rosji, Australii oraz innych bogatych w surowce państw Afryki, Ameryki Łacińskiej i Azji. Wysoko rozwinięte państwa Ameryki Północnej i Europy także skorzystały na chińskim rozwoju. Chiny dostarczały im bowiem duże ilości tanich produktów przemysłowych, co walnie przyczyniło się do stabilizacji cen towarów i podniesienia stopy życiowej obywateli Zachodu.

Szybki wzrost chińskiej gospodarki przyspieszył przepływ kapitału na świecie. Chiny nie tylko są jednym z największych importerów kapitału, ale od roku 2004 są także jego ważnym eksporterem. Na koniec 2010 roku skumulowane chińskie inwestycje za granicą osięgnęły wartość 60 miliardów dolarów amerykańskich. Według aktualnych szacunków, za 5 lat wartość inwestycji realizowanych w Chinach i chińskich inwestycji realizowanych za granicą zrównoważą się.

Rozwój Chin zasadniczo zmienił także oblicze światowej polityki. G20 stopniowo zastępuje G7, stając się główną siłą polityczną, gospodarczą i dyplomatyczną. Kluczową częścią G20 są tzw. państwa "BRIC", któych wpływ na światową politykę i gospodarkę stale rośnie.

Wzrost chińskiej potęgi spowodował jednak również pojawienie się nowych wyzwań i problemów.

W wymiarze zewnętrznym, świat stanął na krawędzi wojny handlowej.

Światowy kryzys gospodarczy jest w istocie wynikiem i wyrazem globalnego kryzysu kredytowego, który wybuchł dlatego, że główne państwa zachodnie nie dostosowały w porę swoich struktur gospodarczych, handlowych, konsumpcyjnych i systemu finansowego do zmieniającej się sytuacji. Mimo że w ciągu minionych 10 lat wartość chińskiej waluty wzrosła o 50%, Europa i Stany Zjednoczone nadal oskarżają Chiny o rzekome zaniżanie kursu renminbi. Wojna handlowa i walutowa stały się realnym zagrożeniem w ogarniętym kryzysem gospodarczym świecie. To także problem i wyzwanie dla chińskiego handlu zagranicznego.

W wymiarze wewnętrznym, Chiny pilnie potrzebują restrukturyzacji swojej gospodarki.

Przed rokiem 2001 nie występował w Chinach problem deficytu ropy naftowej. W roku 2010 zależność Chin od importu ropy osiągnęła poziom 53% - zakupiono wówczas za granicą 236 milionów ton tego surowca. Wraz ze wzrostem produkcji samochodów i szybkim wzrostem konsumpcji, uzależnienie Chin od importu ropy naftowej będzie dalej rosło.

W wyniku rozwoju produkcji przemysłowej Chiny stały się głównym emitentem gazów cieplarnianych. Wynika to z jednej strony z niskiej wydajności energetycznej chińskiego PKB, a z drugiej - z uzależnienia od węgla. Wysoki poziom zużycia energii sprawia, że problem zanieczyszczenia środowiska staje się coraz poważniejszy. Jeśli Chiny w dalszym ciągu będą się rozwijać zgodnie z aktualnym modelem gospodarczym, skutki mogą być katastrofalne.

Stawiając czoła wyzwaniom, Chiny muszą zmienić swoją strategię, przede wszystkim w eksporcie, a także przyjąć nowe strategiczne podejście, zakładające równowagę eksportu, popytu wewnętrznego, inwestycji i konsumpcji.

Konieczna jest optymalizacja struktury przemysłowej i szybki rozwój sektora usług.

Usługi i system dystrybucji są ze sobą ściśle związane. W ciągu minionych 10 lat udział konsumpcji w PKB spadł z 63% do 48%, a udział inwestycji wzrósł z 37% do 52%. W celu zwiększania udziału usług i konsumpcji w PKB, władze powinny zmienić kierunek polityki fiskalnej. Obecnie inwestuje się bowiem większość przychodów budżetowych w budowę infrastruktury, a inwestycjom w usługi publiczne nie poświęca się wystarczającej uwagi.

Chińskie władze muszą ograniczyć swoje ingerencje w działalność mikroekonomiczną, ale rozwijać infrastrukturę społeczną i usługi publiczne. Konieczne są: pogłębienie reform systemu opieki zdrowotnej, wspieranie rozwoju biedniejszych regionów, skuteczna kontrola nad zanieczyszczeniami, a także budowanie tanich mieszkań dla osób o niskich dochodach. Zaspokojenie podstawowych potrzeb bytowych mieszkańców Chin zwiększy ich gotowość do konsumowania i zasoby, które będą mogli na konsumpcję przeznaczyć. W ten sposób będzie można uczynić z popytu wewnętrznego siłę napędową rozwoju gospodarczego stojącą na równi z eksportem.

Ważne jest ponadto podniesienie poziomu technologicznego produktów. Dawniej Chiny eksportowały produkty o niskiej wartości dodanej, aby zarabiać dewizy. Teraz powinno się znacząco zwiększać wartość dodaną chińskiej produkcji przemysłowej. Należy łączyć innowacje z produkcją i rozwijać zasoby ludzkie. Konieczne jest wreszcie ograniczanie zależności rozwoju gospodarczego od surowców i zasobów naturalnych, co pozwoli zrealizować strategiczny cel rozwoju zrównoważonego.