Od momentu przystąpienia Chin do Światowej Organizacji Handlu (WTO) minęło już 10 lat. O komentarz na temat wpływu członkostwa w WTO na rozwój chińskiego sektora finansowego poprosiliśmy starszego ekonomistę biura Azjatyckiego Banku Rozwoju w Chinach Zhuang Jiana. Ekspert uważa, że w ciągu minionych 10 lat chiński sektor finansowy osiągnął szybkie postępy w międzynarodowej konkurencji, a także zwiększył swój potencjał i odporność na ryzyko.

W ciągu 10 lat od przystąpienia do Światowej Organizacji Handlu chiński sektor finansowy osiągnął szybkie i widoczne postępy. Ich źródłem było zwiększenie otwarcia na świat i pogłębienie reform, jak również nieustanne samodoskonalenie zgodnie ze standardami międzynarodowymi. Chińskim instytucjom finansowym udało się zwiększyć swój potencjał i odporność na ryzyko. Można powiedzieć, że początkowe obawy chińskiego sektora finansowego okazły się płonne. 10 lat otwarcia, reform, innowacji i doganiania świata dało chińskim instytucjom finansowym większą pewność siebie, a także pozwoliło zgromadzić nowe doświadczenia. Udana była także integracja ze światowym systemem finansowym.

W ciągu minionych 10 lat chiński sektor finansowy stopniowo otwierał się na świat.

Zgodnie ze zobowiązaniami przyjętymi w związku z przystąpieniem do WTO, w roku 2001 Chiny otworzyły swój sektor bankowy w dziedzinie operacji dewizowych. W roku 2003 z kolei zezwolono bankom zagranicznym na operacje w chińskiej walucie, o ile klientem jest przedsiębiorstwo. 11 grudnia 2006 roku zakończyły się wszystkie okresy przejściowe wynegocjowane w związku z przystępowaniem do WTO i chińki sektor bankowy stał się w pełni otwarty. Zniesiono wszystkie ograniczenia geograficzne i dotyczące charakteru klientów, które obowiązywały wcześniej wobec zagranicznych banków działających w Chinach. W roku 2007 zezwolono bankom zagranicznym na tworzenie na terenie Chin filii posiadających osobowość prawną. Skutkiem tej decyzji była restrukturyzacja 21 oddziałów zagranicznych banków istniejących wówczas w Chinach. Po przystąpieniu Chin do WTO przeprowadzona została również pełna liberalizacja sektora ubezpieczeniowego. Z roku na rok obniżano stopę reasekuracji obowiązkowej dla ubezpieczycieli bezpośrednich. Z końcem roku 2005 zniesiono w ogóle obowiązkową reasekurację. W końcu roku 2004, wraz z upływem okresu przejściowego, chiński sektor ubezpieczeniowy stał się całkowicie otwarty, jako pierwszy w całym sektorze usług finansowych. Jeśli chodzi o rynek kapitałowy, w końcu roku 2002 powstał system tzw. "QFII", czyli "dopuszczonych zagranicznych inwestorów instytucjonalnych". Zezwolono także podmiotom zagranicznym na tworzenie spółek joint-venture, które świadczą usługi w zakresie zarządzania papierami wartościowymi i funduszami inwestycyjnymi na terenie Chin. To był pierwszy krok chińskiego rynku kapitałowego w kierunku pełnego udziału w globalizacji.

W ciągu minionych 10 lat reformy sektora finansowego prowadzono w Chinach bardzo szybko.

Ich podstawą była cała seria nowych przepisów prawa. W roku 2003 przyjęto nowelizację ustawy o banku centralnym oraz ustawę o bankach komercyjnych. Uchwalona została ustawa o nadzorze bankowym. W roku 2002 i 2009 nowelizowana była ustawa Prawo ubezpieczeniowe. W roku 2004 i 2005 przyjmowano z kolei poprawki do ustawy o papierach wartościowych. Te nowe lub zmienione przepisy stworzyły ramy prawne chińskiego systemu finansowego, popychając chiński sektor finansowy na nowe, znormalizowane tory.

Kolejnym istotnym elementem reformy była budowa systemu nadzoru finansowego, który składa się "z jednego banku i trzech komisji". Powstanie w marcu 2003 roku Komisji Nadzoru Bankowego wyznaczyło moment ukształtowania się tego systemu. Składa się on z Ludowego Banku Chin, Komisji Nadzoru Bankowego, powołanej w roku 1995 Komisji Papierów Wartościowych oraz powstałej w roku 1998 Komisji Nadzoru Ubezpieczeniowego. Ten system stworzył mocne podstawy dla reformy i rozwoju chińskiego sektora finansowego, chroniąc go jednocześnie przed nadmiernym ryzykiem.

Płynnie odbyło się przekształcenie państwowych banków komercyjnych w spółki akcyjne. Pozwoliło to wstępnie ukształtować system nowoczesnych przedsiębiorstw finansowych. Po pozbyciu się zbędnych aktywów i restrukturyzacji finansowej, w roku 2005 Chiński Bank Budownictwa i Chiński Bank Komunikacji zadebiutowały na giełdzie w Hongkongu. W roku 2006 Bank Chin i Chiński Bank Przemysłowo-Handlowy weszły na parkiety Hongkongu i Szanghaju jednocześnie. To zapoczątkowało model publicznych emisji akcji chińskich banków na tych dwóch rynkach równolegle. W roku 2007 Chiński Bank Budownictwa i Chiński Bank Komunikacji pomyślnie weszły na giełdę w Szanghaju. Podwójny debiut giełdowy Chińskiego Banku Rolnego w roku 2010 wyznaczył moment zakończenia procesu reformy struktury właścicielskiej dużych banków komercyjnych. Po debiutach giełdowych największych chińskich banków komercyjnych, podjęto stopniową reformę banków wyspecjalizowanych, znaczny postęp zanotowano także w reformie wiejskich spółdzielni kredytowych. Przełomowe osiągnięcia uzyskano w dziedzinie finansowania działalności małych i średnich przedsiębiorstw. Od 21 lipca 2005 roku Chiny mają częściowo upłynniony kurs swojej waluty, co jest to bardzo istotnym krokiem na drodze reformy mechanizmu kształtowania kursu renminbi.

Przez ostatnie 10 lat chiński sektor finansowy bardzo dynamicznie się rozwijał. W roku 2001 cztery wielkie banki państwowe były technicznie niewypłacalne, a już w roku 2010 wszystkie były notowane na giełdach. Aktywa chińskiego sektora bankowego są ponad cztery razy większe niż 10 lat temu, czyli tuż przed przystąpieniem Chin do WTO. "Wielka czwórka" aktywnie rozwija działalność na rynkach zagranicznych, zwiększając swoją konkurencyjność międzynarodową i globalną pozycję. Na przestrzeni minionych 10 lat ogromnych postępów dokonał także chiński rynek kapitałowy. W momencie przystępowania Chin do WTO w roku 2001, chiński rynek akcji był bardzo słabo rozwinięty w porównaniu z centrami finansowymi w rodzaju Nowego Jorku czy Londynu. 5 lat później łączna wartość pierwszych ofert publicznych na chińskich giełdach była wyższa niż w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii razem wziętych. Do końca roku 2010 liczba krajowych spółek giełdowych wyniosła 2063, a łączna kapitalizacja chińskiego rynku akcji - 26 bilionów juanów RMB, co stanowi 65% chińskiego PKB. W ciągu 10 lat bardzo rozwinęła się także branża ubezpieczeniowa. Przychody ze składek wzrosły z 210 miliardów juanów w roku 2001 do 1 biliona 470 miliardów w roku 2010. Sama liczba firm ubezpieczeniowych zwiększyła się z kilkunastu do ponad 150, z czego 40% stanowią ubezpieczyciele zagraniczni.

Oczywiście, jeśli zestawi się aktualną pozycję chińskiej gospodarki w świecie z poziomem rozwoju chińskiego sektora finansowego, nadal pozostaje on w tyle za państwami wysoko rozwiniętymi. Można również zaobserwować poważny brak równowagi między rozwojem usług finansowych na terenach miast i wsi, między różnymi regionami, instytucjami finansowymi na różnych poziomach, a także między finansowaniem bezpośrednim a finansowaniem pośrednim. W ciągu ostatnich dwóch lat widocznie przyspieszyło tempo umiędzynarodowiania renminbi, a mimo tego międzynarodowy status chińskiej waluty nadal nie odpowiada pozycji gospodarczej Chin w świecie. Chiński głos i udział w tworzeniu norm w międzynarodowym systemie walutowym nadal są dość słabe, co oznacza konieczność wzmocnienia roli Chin w tym systemie.

Rozwój chińskiego sektora finansowego napotyka obecnie na różnego rodzaju źródła ryzyka. Należą do nich: europejski i amerykański kryzys zadłużeniowy, wahania cen na międzynarodowych rynkach surowców, a także protekcjonizm handlowy. W wymiarze wewnętrznym problem stanowią: inflacja, nierównowaga strukturalna gospodarki i spadek tempa wzrostu gospodarczego. Niezbędne w kolejnym etapie reformy finansowe obejmują: pogłębienie reform kontrolowanych przez państwo dużych instytucji finansowych, aby podnieść ich innowacyjność i konkurencyjność międzynarodową, wspieranie reformy banków specjalistycznych, przyspieszenie tempa budowy wielopoziomowego systemu rynku kapitałowego, reformę systemu ofert publicznych na rynku równoległym, wspieranie bezpośredniego finansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw, promowanie rynkowo zorientowanej reformy stóp procentowych i systemu nadzoru dewizowego, rozszerzenie zastosowania renminbi w transakcjach międzynarodowych, stopniowe wprowadzenie wymienialności renminbi na rachunku kapitałowym oraz internacjonalizację chińskiej waluty, udoskonalenie regulacji systemu finansowego oraz aktywny udział w reformie międzynarodowego systemu walutowego, aby zwiększyć rolę i wzmocnić głos Chin w tym systemie. O ile nastąpi dalsze pogłębienie reform i otwarcia, możliwy będzie szybszy rozwój chińskiego sektora finansowego. Stanowić to będzie silne wsparcie dla trwałego i zdrowego rozwoju gospodarki chińskiej, jak również gwarancję harmonii i stabilności społecznej w Chinach.