|
|
 |
 |
2005-09-08 20:01:26
CRI
|
 |
|
|
Stany Zjednoczone Ameryki (United States of America, United States, w skrócie: USA, US) - państwo położone w Ameryce Północnej. Graniczy z Kanadą od północy i Meksykiem od południa; od wschodu granicę kraju stanowi Ocean Atlantycki, a od zachodu Ocean Spokojny. Trzecie państwo świata pod względem terytorium (po Rosji i Kanadzie) oraz trzecie pod względem liczby ludności (po Chinach i Indiach).
Ustrój polityczny
Podział władzy: Konstytucja USA (przyjęta 17 września 1787, weszła w życie 4 marca 1789) wprowadziła trójpodział władzy oraz system "hamulców i równowagi", polegający na wzajemnym równoważeniu się różnych rodzajów władz. Władzę wykonawczą sprawuje prezydent (obecnie George W. Bush), który jest jednocześnie głową państwa i szefem rządu (administracji). Prezydent (i wiceprezydent) wybierany jest w formalnie pośrednich wyborach powszechnych na czteroletnią kadencję, może powtórnie sprawować urząd tylko raz. Rząd jest powoływany przez prezydenta po uzyskaniu aprobaty Senatu. Władzę ustawodawczą sprawuje Kongres, składający się z dwóch izb: Izby Reprezentantów (izba niższa) i Senatu (izba wyższa). Izba Reprezentantów ma kadencję 2-letnią, liczy 435 członków, jest wyłaniana w wyborach powszechnych i bezpośrednich; liczba reprezentantów poszczególnych stanów jest proporcjonalna do liczby ich mieszkańców (każdy stan musi mieć co najmniej 1 przedstawiciela). Senat ma kadencję 6-letnią, liczy 100 członków, wszystkie stany mają równą reprezentancję ? po 2 senatorów (co 2 lata odnawia się 1/3 składu w wyborach częściowych); stołeczny Dystrykt Kolumbii nie ma reprezentacji w Kongresie. Na czele władzy sądowniczej stoi Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych (nie mylić z Sądami Najwyższymi poszczególnych stanów i wspólnot).
Geografia
Obszar:
całkowity: 9,6 mln km2
lądu: 9,2 mln km2
wodny: 470 tys. km2
Uwaga: dane dotyczą jedynie 50 stanów i okręgu stołecznego
Porównanie: obszar ten odpowiada mniej więcej: 1/2 powierzchni Rosji, 3/10 powierzchni Afryki; 1/2 powierzchni Ameryki Południowej; jest nieco większy od Chin, około dwa i pół raza większy od Europy Zachodniej i prawie 31 razy większy od Polski.
Granice lądowe:
długość całkowita: 12248 km
granica z Kanadą: 8893 km (w tym 2477 km z Alaską), z Meksykiem: 3326 km
Linia brzegowa: 19924 km
Klimat: w większości umiarkowany, ale tropikalny na Hawajach i Florydzie, arktyczny na Alasce, półsuchy na Wielkich Wyżynach na północ od Mississippi oraz suchy na południowym zachodzie.
Ukształtowanie powierzchni: równiny centralne, góry na zachodzie, wzgórza i niskie góry na wschodzie; krajobraz wulkaniczny na Hawajach.
najniższy punkt: Death Valley (Dolina Śmierci) 86 m p.p.m.
najwyższy punkt: (Alaska) Mount McKinley 6194 m n.p.m.
Zasoby naturalne: węgiel, miedź, ołów, molibden, fosforany, uran, złoto, rtęć, nikiel, potas, srebro, wolfram, cynk, ropa naftowa, gaz ziemny, drewno
Naturalne zagrożenia: tsunami, wulkany, trzęsienia ziemi, huragany wzdłuż wybrzeża Atlantyku i w Zatoce Meksykańskiej, tornada na obszarach centralnych i południowo-wschodnich, lawiny błotne i pożary w Kalifornii, powodzie.
Gospodarka
Największa i najsilniejsza technologicznie gospodarka świata. Rozwinięty przemysł samochodowy (wielkie koncerny, m.in.: General Motors, Ford Motor Company, Chrysler), petrochemiczny (Exxon Mobil), elektroniczny (IBM), energetyczny (General Electric), lotniczy i kosmiczny (Lockheed, Douglas Aircraft Company, Boeing, maszynowy, metalurgiczny, włókienniczy, chemiczny, farmaceutyczny, kosmetyczny, spożywczy (mięsny, młynarski, mleczarski, owocowo-warzywny), drzewny, celulozowo-papierniczy.
Największy producent żywności na świecie. Użytki rolne stanowią 46% powierzchni. Uprawia się: kukurydzę, soję, jęczmień, sorgo, bawełnę, tytoń, drzewa owocowe, warzywa. Hodowla bydła, trzody chlewnej, drobiu.
Produkt krajowy brutto:
11,75 bln USD (2004, przy zachowaniu parytetu siły nabywczej, pzp)
PKB na 1 mieszkańca (2004, pzp): 40,100 USD
Realny wzrost PKB (2004): 4,4%
W strukturze PKB (2004) udział rolnictwa wynosi 0,9%, przemysłu 19,7%, usług 79,4%.
Budżet:
dochody: 1,862 bln USD.
wydatki: 2,338 bln USD.
Dług publiczny: 65% PKB (2004).
Dług zagraniczny: 1,4 bln USD (2001).
Rezerwy w złocie i walutach : 85,94 mld USD (2003).
Struktura zatrudnienia (2004): usługi 76,6%, przemysł i transport 22,7%, rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo 0,7%.
Handel zagraniczny:
Eksport: 795 mld USD. Eksportuje się głównie: dobra inwestycyjne, samochody, środki zaopatrzenia przemysłu, materiały surowe, dobra konsumpcyjne, produkty rolne, do: Kanady (23,4%), Meksyku (13,5%), Japonii (7,2%), Wielkiej Brytanii (4,7%).
Import: 1,476 bln USD. Importuje się ropę i produkty petrochemiczne, maszyny, samochody, dobra konsumpcyjne, materiały surowe, żywność i napoje, z: Kanady 17,4%, Chin 12,5%, Meksyku 10,7%, Japonii (9,3%), Niemiec (5,3%).
Inflacja: 2,5% (2004).
Bezrobocie: 5,5% (2004).
Ludność poniżej granicy ubóstwa: 12%
|
|
|
|
 |
|
|
|
 |
|
Informacja o naszej redakcji
Informacja o CRI
