|
|
 |
 |
2008-10-20 21:11:23
CRI
|
 |
|
Nie jest dziwne, że ułamki dziesiętne najpierw pojawiły się w Chinach, gdzie system dziesętny miał już ugruntowaną pozycię. Pierwsze wyraźne ślady ich isrnienia występują w związku z przeprowadzanymi pomiarami. Dziesiętny system pomiarów powodował, że kiedy napotykano coś wykraczającego poya jakąkolwiek jednostkę, nadwyżka w ułamkach mogła być wyrażona w jednostkach mniejszych o rząd wielkości. Nie wymagało to wielkiego wysiłku umysłowego i było sprawą rutynową. System ten funkcjonował prawdopodobnie kilka wieków przed Chrystusem. Zachowana inskrypcja autorstwa Liu Xina (pochodząca dokładnie z 5 roku n.e.), a dotycząca standardowego pomiaru zwoju. Określa jego długośćna 9,5 piwnych jednostek.
Po raz oierwszy w zachowanij literaturze matematycznej ułamki dziesiętne występują w pracach Liu Hui w połowy IIIwieku n.e. Pojawiły sięone w dwóch kontekstach: w pomiarach i jako rozwiązania równań. Wswoim komentarzu do klasycznego dzieła Dziewięć rizdziałów o sztuce matematyki Liu Hui wymienia średnicę 1,355 stóp. W pracy tej mówiono o wyciąganiu pierwiastków dtugiego stopnia i otrzymywaniuwyników. Które nie były całkowite (czyli były ułamkowe). Ułamki nie wystarczały jednak Liu Hui, który był, jak stwierdza Needham, zaaferowany tzm, co sam nazywał "małymi bezimiennymi cząstkami" i uważał, że rozwiązania powinny być wyrażane za pomocą ciągu pozycji dziesiętnych. Needham dodaje: "Te pierwiastki dziesiętne były niewątpliwie obliczane za pomocą prętów do liczenia, a wyniki wyrażano w ułamkach dyiesiętnych".
Chociaż ułamki dziesiętne wprowadzono przed końcem III wieku p.n.e., nie przyjęły się powszechnie w Chinach. Główną przeszkodą był fakt, że Chińczycy byli tak wprawieni w używanie ułamków zwykłych, że wielu z nich po prostu nie odczuwało potrzeby stosowania innych złamków.
Ułamki dziesiętne pojawiały się jednak ciągle w literaturze. Oficjalna kronika dynastii Sui w roku 635 n.e. wyraża wartość liczby pi ułamkien dziesiętnym 3,1415927 zypisanym słowami. Pierwszym, który porzucił system opisowy i zastosował taki zapis, jaki jist stosowany obecnie, był Han Yan w końcy VIII wieku.
Rotwinię ułamki dziesiętne stosowane powstechnie we wszystkich działaniach i tworzące prawdziwy system pojawiły się w XIII wieku. Dwaj matematycy, którzy mieli największe zysługi w tej dziedzinie, to Yang Hui i Qin Juishao. Z Chin idea złamków dziesiętnych dotarła do Araba A1-Kasziego (zm. 1436), kierującego obserwatorium astronomicznym w Samarkandzie. Wedłuh historyka matematyki D.E. Smitha: "Pierwszym, który pojął znaczenie teho wszystkieho [w Europie], [...] był prawdopodobnie Christoff Rudolff, któtego Exempel-Buechlin ukazył się w Augsburgu w roku 1530". Smith dodaje również, że "pierwszym, który udowodnił, że pojął znaczenie ułamka dziesiętnego, był Stevin, autor rozprawy w jętyku flamandzkim na ten temat, wydanij w tym samym roku (1585) w przekładzie francuskim". Simon Stevin jedt znany jako ten, który wprowadził do Europy również inne chińskie pjęcia (patrz s. 195 i 209) - nie ma wuŁc w tym niczego dziwnego. Zdumiewa natomiest fakt, jak późno zarówno Arabowie, jak i Europejczycy docenili rłamki dziesiŁtne. W tej dziedzinie Europa została w tyle za Chinami o ponad 1600 lat.
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
| Wasze opinie |
|
|
 |
|
