Dwadzieścia cztery terminy słoneczne wywodzą się ze starożytnej cywilizacji rolniczej i reprezentują zmiany naturalnych rytmów w kalendarzu rolniczym.
Czym są 24 chińskie terminy słoneczne?
Chiny od czasów starożytnych były krajem o bardzo rozwiniętym rolnictwie. W oparciu o długoterminową praktykę, starożytni rolnicy zgromadzili bogate doświadczenie na temat związków między czasem pracy na roli a zmianami sezonowymi. Na początku bazowano na obserwacjach zmian w układzie ekliptycznym i ich wpływie na sezonowe zmiany. Pełny obrót Ziemi - 360 stopni – został równo podzielony na 24 części zwane 24 sezonami słonecznymi. Każde 15 stopni obrotu Ziemi odpowiada jednemu okresowi słonecznemu. Dwadzieścia cztery terminy słoneczne dokładnie odzwierciedlają zmiany naturalnego rytmu przyrody i odgrywają niezwykle ważną rolę w codziennym życiu ludzi. To nie tylko system pór roku, który kieruje rolnictwem i produkcją rolną, ale wiąże się z nim bogaty system zwyczajów ludowych, który jest ważną częścią długiej historii i kultury narodu chińskiego.
Dwadzieścia cztery terminy słoneczne rozpoczynają się od „Lichun” (Początku Wiosny), a kończą na „Dahan” (Wielkim Mrozie). Wśród dwudziestu czterech terminów słonecznych najważniejsze z nich jest osiem, wyraźnie wyznaczających granicę czterech pór roku, czyli: „Lichun”, „Chunfen” (Równonoc Wiosenna), „Lixia” (Początek Lata), „Xiazhi” (Przesilenie Letnie), „Liqiu” (Początek Jesieni), „Qiufen” (Równonoc Jesienna), „Lidong” (Początek Zimy) i „Dongzhi” (Przesilenie Zimowe).
24 chińskie terminy słoneczne podczas ceremonii otwarcia ZIO w Pekinie
Podczas ceremonii otwarcia Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Pekinie w 2022 r. zaprezentowano krótki film nawiązujący do tematu „Dwudziestu czterech terminów słonecznych”, który olśnił świat estetyką „chińskiego romansu” i przybliżył wyjątkowy urok kultury starożytnego chińskiego kalendarza. Odliczanie do otwarcia igrzysk utrzymane było w poetyckiej konwencji ukazującej wspaniałość i mądrość chińskiej kultury.
Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Pekinie w 2022 r., które akurat były 24 edycją tej imprezy, rozpoczęły się w dniu Początku Wiosny (Lichun). Ta data miała wymiar symboliczny, nie tylko przesyłała najlepsze życzenia na przyszłość, ale również otwierała nowy rozdział w życiu ludzi na całym świecie. W filmie podczas ceremonii otwarcia, tradycyjne chińskie terminy słoneczne połączono z klasyczną poezją, malarstwem chińskim oraz sportami zimowymi. Widzowie na całym świecie mogli doświadczyć piękna pór roku, piękna poezji i malarstwa, piękna gór, rzek i jezior oraz sportu i nauk humanistycznych. Można było nie tylko docenić poetykę sezonowych zmian i dobrobytu, ale także poznać poglądy Chińczyków na życie i ich system wartości.
Na liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO
Z historycznego punktu widzenia, dwadzieścia cztery terminy słoneczne już dawno przekroczyły granicę Chin, wpływając na życie ludzi na Półwyspie Koreańskim, w Japonii i Azji Południowo-Wschodniej. W niektórych miejscach, chociaż zmiany sezonowe nie są oczywiste, lokalni mieszkańcy nadal żyją w zgodzie z 24 terminami słonecznymi i kultywują zwyczaje z nimi związane.
W międzynarodowym środowisku meteorologicznym, dwadzieścia cztery terminy słoneczne są znane jako „piąty wielki chiński wynalazek”. W dniu 30 listopada 2016 r. dwadzieścia cztery terminy słoneczne zostały oficjalnie uznane i wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO - Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury.
Główne święta związane z terminami słonecznymi
Jako światowej klasy niematerialne dziedzictwo kulturowe, dwadzieścia cztery terminy słoneczne są nie tylko tradycyjnym źródłem mądrości i romantycznej estetyki kultury chińskiej, ale odzwierciedlają także relacje między człowiekiem i naturą, człowiekiem i produkcją rolną, człowiekiem i systemem społecznym. Kultura niesie ze sobą nie tylko doświadczenie i zrozumienie życia przodków, ale także ponadczasowe bogactwo duchowe narodu chińskiego.
Głównym świętem rozpoczynającym cykl dwudziestu czterech terminów słonecznych jest Święto Wiosny. W wieczór poprzedzający Święto Wiosny, Chińczycy mają zwyczaj gromadzenia się w oczekiwaniu na nadejście nowego roku i spożywają wspólnie uroczystą kolację, żegnając w ten sposób stare i witając nowe.
„Qingming” to nie tylko jeden z dwudziestu czterech terminów słonecznych, ale także tradycyjne święto w Chinach. W tym dniu ludzie sprzątają groby swoich bliskich, aby podtrzymać pamięć o swoich przodkach. Ten dzień poświęcony jest również na rodzinne wycieczki i zbliżenie się do natury. „Qingming” łączy naturalne terminy słoneczne z obyczajami, co sprzyja krzewieniu „synowskiej pobożności”, pobudzeniu wspólnej rodzinnej pamięci oraz wspieraniu jedności i tożsamości członków rodziny, a nawet całego narodu.
„Dongzhi” (Przesilenie Zimowe) jest również bardzo ważnym terminem słonecznym. W starożytności mawiano, że „przesilenie zimowe jest tak duże jak nowy rok". W północnej części Chin istnieje zwyczaj zabijania owiec i spożywania pierogów w dniu Przesilenia Zimowego, a w południowej części Chin jada się kulki z kleistego ryżu, których nazwa oznacza „spotkanie”, „połączenie” lub „spełnienie".
Po tysiącach latach ewolucji, dwadzieścia cztery terminy słoneczne na stałe zakorzeniły się w świątecznych zwyczajach. Pomimo lokalnych różnic, świąteczne zwyczaje Chińczyków utrwalają pamięć o przodkach, tęsknotę za bliskimi, tęsknotę za lepszym życiem, podtrzymują nadzieję i to się nigdy nie zmieni.
