|
|
 |
 |
2005-06-21 16:38:51
CRI
|
 |
|
Jeden z głównych twórców szkoły polskiej w filmie. Reprezentant kina autorskiego, nowator w dziedzinie języka filmowego. Dzieciństwo i wczesną młodość spędził w Suwałkach, a następnie w Radomiu. Ojciec, zawodowy oficer Wojska Polskiego chciał, by syn poszedł w jego ślady, ale ten nie zdał egzaminów do lwowskiego Korpusu Kadetów. W czasie wojny Wajda pracował na kolei jako magazynier, tragarz, bednarz, ślusarz i kreślarz w biurze kolejowym oraz uczył się na tajnych kupletach. W 1946 r. został wolnym słuchaczem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1949 zdał egzaminy na wydział reżyserski PWST w Łodzi. Jego pierwsza szkolna etiuda oparta była na opowiadaniu Czechowa "Zły chłopiec". Był asystentem Aleksandra Forda w czasie realizacji "Piątki z ulicy Barskiej". Kino zawdzięcza mu odkrycie takich indywidualności aktorskich, jak Zbigniew Cybulski, Krystyna Janda, Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn.
Debiutował w 1953 r. filmem "Pokolenie", który otrzymał wyróżnienie państwowe dla zespołu. "Kanał" (1956) jest pierwszym filmem poświęconym tragedii powstania warszawskiego (nagroda specjalna jury w Cannes). "Popiół i diament" (1958), adaptacja powieści Jerzego Andrzejewskiego, należy do najbardziej znanych za granicą polskich filmów. Wajda zrealizował filmowe adaptacje najważniejszych dzieł literackich. W 1965 powstały "Popioły" wg Stefana Żeromskiego, a następnie: "Brzezina" (1970) i "Panny z Wilka" (1979) wg Jarosława Iwaszkiewicza, "Krajobraz po bitwie" (1970) wg Tadeusza Borowskiego, "Wesele" (1972) wg Stanisława Wyspiańskiego, "Ziemia obiecana" (1974) wg Władysława Reymonta, "Pan Tadeusz" (1999) wg Adama Mickiewicza.
"Wszystko na sprzedaż" (1968) jest swoistym hołdem złożonym Zbigniewowi Cybulskiemu, który zginął w 1967 r. "Człowiek z marmuru" (1976) stanowi syntezę najnowszej historii powojennej Polski, od lat odbudowy kraju w okresie stalinowskim, po rzeczywistość polityczną lat 70. "Człowiek z żelaza" (1981) odwołuje się do wydarzeń Sierpnia '80. Film został nagrodzony Złotą Palmą w Cannes.
Wspólnie z niemieckimi producentami Wajda zrealizował "Piłata i innych" (1972), "Miłość w Niemczech" (1983), "Korczaka" (1990). "Danton" (1983) z Gérardem Depardieu w roli głównej, został nakręcony we Francji.
Wajda współpracował z wieloma teatrami w kraju. Debiutował przedstawieniem "Kapelusz pełen deszczu" Michaela Vincente Gazzo w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, w 1959 r. Szczególnie związany jest ze Starym Teatrem w Krakowie i warszawskimi: Teatrem Ateneum i Teatrem Powszechnym, którego był także dyrektorem artystycznym. Pracował także w berlińskim Schaubühne, tokijskim Teatrze Benisan, Yale Repertory Theatre w New Haven, i in..
W latach1972-83 był kierownikiem Zespołu Filmowego "X", a od 1978 do 1983 prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Był również prezesem polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych. Od 1989 roku jest członkiem Komitetu Kinematografii. Otrzymał doktorat honoris causa uniwersytetu w Bolonii, American University w Waszyngtonie, Akademii Filmowej (GITIS) w Moskwie, Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Jest członkiem Europejskiej Akademii Filmowej. W 1988 został członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie, gdzie przewodniczył komisji do spraw kultury i środków przekazu. W latach 1989-91 senator RP. Był inicjatorem powstania i jednym z fundatorów (dzięki otrzymanej w 1987 r. nagrodzie Kyoto) Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej "Manggha" w Krakowie.
Jest laureatem wielu prestiżowych nagród, m.in. francuskiego Cezara (1982), Feliksa (1990), weneckiego Złotego Lwa (1997) oraz Oscara, którego otrzymał w 2000 r. za całokształt twórczości. Jego autobiografia, wydana w 2000 r., nosi tytuł "Kino i reszta świata".
|
|
|
|
 |
|
|
|
 |
|
Informacja o naszej redakcji
Informacja o CRI
