23 maja minie 60 lat od pokojowego wyzwolenia Tybetu. Od kilku dni przedstawiciele różnych środowisk tego regionu upamiętniają to ważne wydarzenie w rozmaitych formach. Pokojowe wyzwolenie zmieniło historię Tybetu. Eksperci oceniają, że było ono wydarzeniem wpisującym się w nurt epoki, które stworzyło podstawy dla rozwoju i postępu społecznego w Tybecie.
Dyrektor Instytutu Historii Chińskiego Centrum Tybetologii Zhang Yun mówi, że w roku 1950 Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńczej była gotowa do wkroczenia do Tybetu. Ze względu na sytuację w regionie, chiński rząd centralny wielokrotnie zwracał się do lokalnych władz Tybetu o wydelegowanie przedstawicieli na konsultacje w sprawie pokojowego wyzwolenia: "W sprawy tybetańskie mieszały się wówczas siły imperialistyczne. W związku z tym potrzebna była siła militarna. Jednak przewodniczący Mao Zedong podkreślał, że kwestię Tybetu rozwiązać trzeba politycznie. Rozwiązanie polityczne było priorytetem. Wybór takiego rozwiązania wynikał z uwzględnienia szeregu czynników. Chodziło o minimalizację strat, zachowanie solidarności między Tybetańczykami a Hanami, jak również odebranie imperializmowi przestrzeni do dzielenia Tybetu."
Pod wpływem przyjętej przez rząd centralny polityki pokojowego wyzwolenia Tybetu oraz polityki równości wszystkich grup etnicznych, lokalne władze tybetańskie zdecydowały się w roku 1951 przysłać do Pekinu delegację. Po negocjacjach z rządem centrlanym podpisane zostało porozumienie o pokojowym wyzwoleniu Tybetu, które składało się z 17 artykułów. Zhang Yun ocenia porozumienie jako wyraźnie uwzględniające szczególną sytuację Tybetu: "Porozumienie przewidywało zachowanie teokratycznego rządu Gaxia, czyli lokalnych władz z okresu systemu pańszczyźnianego. Urzędnicy zostali utrzymani na swoich stanowiskach. Jednak w porozumieniu podkreślono, że w Tybecie należy przeprowadzić reformy. Ich termin miał zależeć od porozumienia między tybetańską arystokracją a szeregowymi mieszkańcami regionu. Rząd centralny z kolei zobowiązał się rozwijać gospodarkę i kulturę Tybetu."
Po podpisaniu porozumienia o pokojowym wyzwoleniu Tybetu Dalajlama wystosował do Mao Zedonga depeszę, w której wyraził poparcie dla tego porozumienia w imieniu własnym i wszystkich Tybetańczyków. Jednak w obawie przed reformami teokratycznego systemu feudalnego siły reakcyjne wśród tybetańskiej arystokracji wznieciły w marcu 1959 roku rebelię, po której klika Dalajlamy zbiegła za granicę.
Tak jak życzyli sobie Tybetańczycy, rząd centralny zdławił rebelię i przeprowadził w Tybecie reformy demokratyczne. Zlikwidowano pańszczyznę, wyzwalając siły wytwórcze Tybetu. Powołanie do życia Tybetańskiego Regionu Autonomicznego dało Tybetańczykom prawo do samodzielnego zarządzania sprawami lokalnymi. Gospodarka i społeczeństwo regionu zaczęły się skokowo rozwijać.
Li Decheng z Chińskiego Centrum Tybetologii uważa, że pokojowe wyzwolenie Tybetu stworzyło zasadnicze podstawy dla rozwoju i postępu społecznego w Tybecie, a co za tym idzie, było wydarzeniem o daleko idących reperkusjach: "Po pierwsze, wykorzeniono zachodnie siły, które próbowały ingerować w sprawy Tybetu i odłączyć go od Chin. Po drugie, stworzono polityczne podstawy dla zasady suwerenności ludu. Po trzecie, Tybetańczycy - tak jak i pozostałe grupy etniczne w Chinach - wkroczyli na drogę epokowego rozwoju."
Fakty dowodzą, że znaczenie podpisanego 60 lat temu porozumienia o pokojowym wyzwoleniu Tybetu polega przede wszystkim na historycznym przejściu od feudalizmu do socjalizmu, od zamknięcia i ubóstwa do otwarcia, dostatku i cywilizacji.