"W rezerwacie krajobrazowym Kanaz można zobaczyć lodowiec, jezioro, las, step, pastwisko, rzeki, mało spotykane rośliny i zwierzęta oraz poznać specyficzny folklor tutejszych mniejszości narodowych. W rejonie tym gigantyczny lodowiec odbija się w spokojnej toni jeziora, a obszerny step otacza głęboki las. Mityczny potwór w jeziorze, grupa etniczna Tuwa i inne atrakcje, to wszystko możemy spotkać w tym fascynującym wszystkich swym naturalnym pięknem rezerwacie..."

Kiedy czytałem te słowa, byłem razem z kolegami na pokładzie samolotu. Celem podróży był właśnie Kanaz, który znajduje się w środkowej części gór Ałtai w Xinjiangu, na terenach graniczących z Kazachstanem, Rosją i Mongolią. Jest uznawany za "czystą ziemię na świecie".

Kiedy weszliśmy do rezerwatu, w oczy rzucił się nam majestatyczny krajobraz. Pracownik zarządu rezerwatu Xiao Yan powiedział, że jego powierzchnia wynosi 10 tysięcy 30 kilometrów kwadratowych i jest on największym tego typu rezerwatem na świecie. Najlepszym miejscem do podziwiania całej panoramy, szczególnie jeziora - jednego z najpiękniejszych w Chinach - jest pawilon Guanyuting(Oglądania ryby).

Po drodze do pawilonu spostrzegłem ludzi, którzy chodzili w mundurach i od czasu do czasu rozmawiali krótko z turystami. Xiao Yan powiedział nam, że są to strażnicy przyrody i ich głównym zadaniem jest zabranianie turystom palenia.

"Kanaz jest strefą wolną od dymu papierosowego. Strażnicy mają za zadanie przypominać o tym turystom. Tylko w okolicy pawilonu Guanyuting pracuje ponad 50 strażników".

Zatrzymałem się i porozmawiałem z jednym z nich. Nazywa się Chang. Powiedział mi:

"Zwracamy szczególną uwagę na ochronę środowiska w tym miejscu. 5 lat temu powstał kompleksowy system takiej ochrony. Zabraniamy turystom palenia w tym miejscu papierosów oraz napominamy ich, aby zachowywali czystość w rezerwacie".

Wreszcie weszliśmy do pawilonu Guanyuting, który znajduje się na wzgórzu. Zauważyliśmy, że panował w nim tłok. Turyści robili zdjęcia. Wszyscy byli zachwyceni wspaniałym krajobrazem. Szczególnie pięknie wyglądało jezioro. Przypominało nefryt otoczony wysokimi górami. Oto, co powiedzieli nam spotkani po drodze turyści:

"Jak tu piękne! Wysokie góry i zielona woda jeziora. Wszystko jest pod ochroną. Gdy weszlismy na trawę, od razu zostalismy upomnieni przez strażników. U nas w prowincji Guizhou również są piękne krajobrazy, jednak niebo nie jest tak czyste jak tutaj".

"Świetnie! Zarówno obiekty turystyczne, jak i krajobrazy są tutaj bardzo malownicze, a środowisko dobrze chronione. Wszędzie jest bardzo czysto. Rośnie tu prawdziwa dżungla, która również jest dobrze chroniona".

Po wyjściu z pawilonu Guanyuting przybyliśmy do zarządu rezerwatu. Xiao Yan zaprowadził nas do zatępcy kierownika Wydziału Politycznego tego Zarządu Zhang Changqinga, który przedstawił nam działania na rzecz ochrony środowiska.

"Obecnie w wielu rejonach turystycznych zarządy prowadzą zarówno działalność gospodarczą w tym turystyczną, jak i zarządzają powierzonym im terenem. Nie wpływa to pozytywnie na środowiski, gdyż przedsiębiorstwa są nastawione na maksymalny zysk, co osłabia ochronę środowiska. U nas obowiązuje system, że zarząd prowadzi zarządzanie a biuro turystyczne zajmuje się działalnością nastawioną na zysk. Zhang Changqing przedstawił konkretne przedsięwzięcia na rzecz ochrony środowiska w rezerwacie:  

"Po pierwsze wykorzystujemy autokary, których silniki emitują mało dwutlenku węgla. Po drugie, wyprowadziliśmy małe przedsiębiorstwa produkcyjne w rejon Jiadengyu, znajdujący się w odległości 30 km od rezerwatu. Po trzecie, wstęp turystów do rezerwatu jest ograniczony. Rezerwat dzieli się na trzy strefy: eksperymentów naukowych, chronioną i centralną. Przestrzegamy rygorystycznie przepisów. Turyści mogą pływać statkiem po jeziorze wyłącznie do Sandaowan, dalej już nie, bo tam znajduje się strefa ściśle chroniona".

Zarząd rezerwatu kontroluje środowisko także ze względów naukowych:

"W ostatnich kilku latach przeprowadzaliśmy, co roku kontrolę środowiska, gleby i powietrza. We współpracy z Chińską Akademią Nauk i Uniwersytetem Zhongshan powołaliśmy specjalną placówkę kontroli środowiska".

Po zakończeniu naszej rozmowy, gdy Zhang Changqing żegnał się z nami przy bramie zadaliśmy mu jeszcze jedno pytanie - dlaczego do rejonu Kanaz prowadzi wyłącznie jedna bardzo wąska droga, którą może przejechać tylko jedno auto. Zhang Changqing powiedział, że droga ta została zbudowana 10 lat temu, a budowa szerszej wymagała wycięcia drzew. Zarząd postanowił zbudować, więc wąską drogę, w celu maksymalnej ochrony drzewostanu.

Podczas zwiedzania Kanazu Xiao Yan powiedział, że w zeszłym roku odwiedziło go, aż 80 milionów turystów. W tym roku liczba turystów będzie podobna, jak w zeszłym. Myślę, że to nie sprzyja ochronie środowiska. Czy jest jakiś dobry sposób, by ochronić naturę w tym rejonie? Propozycja turysty, pana Guo, może być ciekawa:

"Czytałem o amerykańskim parku Yellowstone. Jego zwiedzanie odbywa się wyłącznie w grupach zorganizowanych i trzeba wcześniej się zgłosić aby zarezerwować termin. Dziennie park przyjmuje tylko 10 tys. turystów. Uważam, że w taki sposób można uwzględnić zarówno wymogi ochrony środowiska, jak również potrzeby turystów".

W drodze powrotnej, w autokarze, słuchając muzyki przypominam sobie piękne krajobrazy Kamazu. Jestem przekonany, że dzięki wysiłkom organizatorów, pracowników i turystów ocaleją one dla następnych pokoleń i pozostaną czyste i piękne.