Współpraca ponad podziałami

W tym roku szczyt Formatu 17+ 1 odbywał się w formie telekonferencji. Gospodarzami spotkania były Chiny. Prezydent Xi Jinping chwalił współpracę Chin z państwami Europy Środkowo-Wschodniej w swym inauguracyjnym przemówieniu.

„Kierując się przekonaniem, że 17 plus 1 może dać więcej niż 18, ustanowiliśmy wielowymiarowe ramy współpracy, pod przewodnictwem szczytu przywódców, aby zapewnić w niej udział wszystkich krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Świadomi trosk każdego z nas, kreślimy plany i decydujemy się na projekty w oparciu o narodową rzeczywistość każdego z państw i zachęcamy wszystkie kraje, aby znalazły najlepsze sposoby wykorzystania swoich mocnych stron we współpracy” – powiedział przywódca Chin.

Podkreślił, że wszystkie kraje, niezależnie od wielkości, są równymi partnerami w tym formacie współpracy.

Zadeklarował, że „Współpraca Chin z państwami tego regionu oparta jest na wzajemnym szacunku i nie jest związana ze zobowiązaniami politycznymi”.

Głos Polski

Prezydent Duda w swym wystąpieniu podkreślił, że minęło blisko dziewięć lat od zainicjowania w Warszawie tego efektywnego formatu współpracy państw Europy Środkowo-Wschodniej i Chin. Wspomniał też, że to drugi taki szczyt, w którym uczestniczy osobiście jako najwyższy przedstawiciel polskich władz.

"Jako prezydent RP wychodzę bowiem z założenia, że żadne istotne wydarzenie dotyczące Europy Środkowo-Wschodniej nie może odbyć się bez obecności Polski. Postrzegam ten mechanizm współpracy jako ważną platformę dialogu uzupełniającą kanały relacji dwustronnych, które niezmiennie traktujemy priorytetowo, obok relacji UE- Chiny, a także innych formatów współpracy międzynarodowej

"Jednocześnie wciąż czujemy niedosyt i żywimy oczekiwanie, że współpraca w ramach formatu 17+1 zacznie przynosić bardziej wymierne i obopólnie korzystne rezultaty w sferze gospodarczej . Przede wszystkim w postaci zwiększenia przez Chiny importu towarów i usług z krajów Europy Środkowo-Wschodniej oraz większego napływu chińskich inwestycji typu greenfield”, powiedział.

Polska widzi też potrzebę szerszego otwarcia rynku chińskiego na jej towary i oczekuje stosownych działań władz chińskich, jak choćby „zniesienie administracyjnych ograniczeń dla importu towarów rolno-spożywczych z Polski". Podobnych działań oczekuje większość państw regionu, Jednocześnie podziękował też władzom chińskim za wydanie w ostatnim czasie wielu decyzji ułatwiających eksport polskich produktów. "Mam nadzieję, że ta dobra współpraca instytucjonalna będzie kontynuowana w kolejnych miesiącach".

Prezydent Andrzej Duda przypomniał, że żyjemy w trudnym okresie ograniczonej mobilności społecznej, także biznesowej.

"Chciałbym z tego powodu zaproponować powrót do uruchomienia tzw. szybkiej ścieżki (fast track) dla przedsiębiorców z krajów Europy Środkowo-Wschodniej podróżujących do Państwa Środka. My już takie rozwiązania stosujemy. Jestem przekonany, że również chińskie władze, bez uszczerbku dla wymogów bezpieczeństwa, mogłyby wprowadzić podobne ułatwienia".

Zwłaszcza, że teraz cała Europa Środkowo-Wschodnia, w tym Polska , korzystając ze dobrodziejstw swojego położenia geograficznego, planuje wzmacniać swoją rolę w wymianie handlowej między Europą i Chinami. "Rozbudowujemy w tym celu swój potencjał transportowy i przeładunkowy. Nie zamierzamy być jedynie obszarem tranzytowym. Chcemy aktywnie zwiększać udział naszego kraju i regionu w globalnych łańcuchach dostaw" - powiedział prezydent Duda.

Polski prezydent wyraził również zadowolenie, że Chiny dostrzegają potencjał Europy Środkowo-Wschodniej i "są gotowe wspólnie z nami poszukiwać synergii naszego modelu rozwoju z własnymi inicjatywami oraz z unijnymi projektami wzmacniania połączeń Europa-Azja".

"Jest to rodzaj współpracy, na której wszyscy możemy wygrać", zadeklarował.

Prezydent Duda podziękował gospodarzom szczytu, przede wszystkim prezydentowi Xi Jinpingowi, za stworzenie okazji do omówienia współpracy istotnej "z punktu widzenia walki z pandemią Covid-19 oraz ożywienia naszych gospodarek". "

Jak słusznie zauważył prezydent Xi Jinping w zaproszeniu na szczyt, najwyższy czas, aby podjąć wspólny wysiłek na rzecz odbudowy i rozwoju porządków społeczno-gospodarczych naszych państw" - powiedział Duda.

Kończąc wyraził nadzieję, że już wkrótce "będziemy mogli wrócić do sprzed świata przed Covid-19, a więc bez ograniczeń w poruszaniu się, strachu przed infekcją, ze spotkaniami twarzą w twarz i z uściskiem dłoni".

Do „świata, który będzie bardziej solidarny zarówno na poziomie międzyludzkim, jak i międzynarodowym. Pozytywnych przykładów takiej solidarnej współpracy mogliśmy doświadczyć zwłaszcza w pierwszym okresie wybuchu pandemii, gdy zakupy wyposażenia medycznego z Chin pozwoliły ustabilizować sytuację epidemiczną".

"Nam wszystkim życzę jak najszybszego pokonania pandemii Covid-19 oraz powrotu na ścieżkę trwałego i wysokiego wzrostu gospodarczego" - powiedział Duda.

A uczestniczącym w szczycie przywódcom, aby następne spotkanie Formatu 17+1 odbyło się bez pośrednictwa elektronicznych łącz.

Wzmocnienie Formatu

Pomimo pandemicznych ograniczeń państwa współpracujące w ramach Formatu 17+ 1 dostały niedawno nowe możliwości współpracy. Przede wszystkim europejsko- chińskie porozumienie inwestycyjne /CAI/. Ułatwia ono nie tylko lepszy dostęp inwestorów europejskich do rynków chińskich, rozszerza możliwości wspólnych chińsko-europejskich przedsięwzięć, także w ramach Formatu 17+ 1.

Do tej pory jedną z barier kooperacji w ramach tego Formatu były różnice w statusie siedemnastki państw Europy Środkowo- Europejskiej. Są wśród nich państwa należące do Unii Europejskiej i państwa starające się o akcesję.

Wśród państw członkowskich UE barier administracyjno- prawnych nie ma. Kiedy jednak trzeba zrobić wspólną inwestycję państwa z UE i państwa kandydującego, na przykład Węgier i Serbii, to często pojawiały się administracyjne i prawne bariery. Teraz jeśli będzie to przedsięwzięcie chińsko-serbsko- węgiersko, to już dwójka parterów, czyli Chiny i Węgry, będzie mogła korzystać z jednoznacznego wsparcia UE. A to przyśpieszy pokonanie niezbędnych procedur.

Europejskie państwa Formatu 17 + 1 współpracują także w ramach innego formatu, zwanego Trójmorzem. Jednym z celów Trójmorza jest zbudowanie infrastruktury kolejowej i drogowej łączącej północną Europę południową. Estonię z Grecją. Łotwę z Chorwacją. Rumunię z Litwą. Współpracą w tworzeniu tych projektów są zainteresowane Chiny, ale także USA. Jeśli zainteresowani partnerzy biznesowi zgodzą się z deklaracją prezydenta Xi Jinpinga, że „Współpraca Chin z państwami tego regionu oparta jest na wzajemnym szacunku i nie jest związana ze zobowiązaniami politycznymi”, to w tej części Europy może dojść do wspólnych projektów firm chińskich, europejskich i amerykańskich. Korzystnych dla wszystkich partnerów.

Dodatkowo wszystkie te nowe szlaki komunikacyjne będą przebiegać przez Polskę.

Piotr Gadzinowski