Czy to koniec amerykańsko-chińskiej współpracy naukowo-technicznej?

W ostatnich latach rząd USA stawia amerykańskim naukowcom coraz bardziej rygorystyczne wymagania dotyczące współpracy z Chinami. Udział w chińskich projektach badawczych i programach naukowych musi być zgłoszony w uczelni lub instytucji, w której pracuje dany naukowiec. Po ogłoszeniu przez rząd USA „Planu działania w stosunku do Chin” (China Action Plan) wielu amerykańskich naukowców, zwłaszcza narodowości chińskiej, ma obawy co do udziału w chińskich projektach współpracy.

Wdrożenie przez Stany Zjednoczone „technologicznego oddzielenia” od Chin również przyniosło wiele negatywnych skutków. Według raportu opublikowanego przez Bain & Company w Stanach Zjednoczonych, w latach 2016-2020 chińsko-amerykańskie inwestycje w naukę i technologię spadły o 96%.

We wrześniu tego roku 177 naukowców z Uniwersytetu Stanforda wysłało wspólnie list do prokuratora generalnego USA, Merricka Garlanda, wzywając do zakończenia „China Action Plan”.

Zhang Fuchun, dyrektor Instytutu Nauk Teoretycznych Kavli (KITS) na Uniwersytecie Chińskiej Akademii Nauk, powiedział, że chociaż „technologiczne oddzielenie” koliduje z chińsko-amerykańską współpracą w zakresie podstawowych badań naukowych, kręgi akademickie Chin i Stanów Zjednoczonych nadal utrzymują kontakt. Rządowi USA trudno jest wpływać na nastawienie pozarządowych instytucji akademickich, a powiązania między chińskim środowiskiem akademickim a amerykańskimi pozarządowymi instytucjami akademickimi są nadal otwarte. Ponadto, wielu naukowców w Stanach Zjednoczonych ma odmienne poglądy na „technologiczne oddzielenie” od promowanych przez rząd USA. Większość naukowców jest zgodna co do tego, że osiągnięcia w zakresie podstawowych badań naukowych są wspólnym dorobkiem całej ludzkości i wszystkie kraje na świecie, w tym Chiny i Stany Zjednoczone, powinny kontynuować szeroko zakrojoną współpracę.

Rozłam między USA a Chinami przybrał na sile pod koniec listopada, gdy oba państwa wdrożyły wzajemnie nowe bariery handlowe. 24 listopada Departament Handlu USA ogłosił kontrolę eksportu w stosunku do ośmiu chińskich firm z branży komputerów kwantowych. Tydzień wcześniej Bloomberg donosił o nowych kontrolach importu nałożonych przez chiński „Komitet innowacji”, który umieszcza na czarnej liście firmy technologiczne, dostawców wrażliwych branż, będące w ponad 25 procentach własnością firm zagranicznych.

W komunikacie prasowym amerykański Departament Handlu wyjaśnił, że osiem chińskich firm zajmujących się obliczeniami kwantowymi zostało dodanych do „Listy podmiotów”, aby „zapobiegać wykorzystywaniu nowych, amerykańskich technologii do obliczeń kwantowych [przez chińskie wojsko]”. Firmy amerykańskie nie mogą eksportować niektórych produktów do firm z „Listy podmiotów” bez ubiegania się o specjalną licencję Departamentu Handlu. Lista została stworzona pod koniec lat 90. w celu rozwiązania problemu proliferacji broni, ale od tego czasu przekształciła się w ogólne narzędzie ochrony bezpieczeństwa i interesów gospodarczych USA.

„Lista podmiotów”, jako narzędzie politycznej kontroli eksportu w stosunku do chińskich firm może mieć negatywny wpływ na amerykańskie firmy znajdujące się dalej w łańcuchu dostaw. Po tym, jak administracja Trumpa dodała Huawei do listy podmiotów w 2019 r., ceny akcji amerykańskich producentów chipów Intel, Qualcomm i Broadcom oraz producenta modułów sieciowych NeoPhotonics zanotowały spadek o 5 do 30 procent, a ceny akcji IQE, brytyjskiego producenta półprzewodników, zaopatrującego dostawców Huawei, spadły o ponad 40 procent.

Eksperci uważają, że Stany Zjednoczone próbują osłabić narodowy system innowacji Chin poprzez „technologiczne oddzielenie” i spowolnić postęp chińskich badań podstawowych, utrzymując tym samym korzystną pozycję w konkurencji między dwoma krajami, jednak sama strategia ma duże ograniczenia. Za zerwanie chińsko-amerykańskiej współpracy naukowej i technologicznej za pomocą „twardego oddzielenia” Stany Zjednoczone z pewnością zapłacą wysoką cenę.

Agnieszka Wu-Skawińska

http://www.news.cn/world/2021-12/05/c_1211474416.htm