|
 |
| (GMT+08:00)
2005-03-16 10:29:21
|
 |
|
Rozbiory Polski
CRI
|
Trzy podziały terytorium Rzeczypospolitej dokonane przez Prusy, Rosję i Austrię w końcu XVIII w.
Od 1732 istniało porozumienie między sąsiadującymi z Rzeczpospolitą mocarstwami mające na celu ingerencję w jej sprawy wewn. (Loewenwolda traktat). W 1772 mocarstwa dokonały z inicjatywy Prus pierwszego rozbioru Polski; Prusy zagarnęły Warmię, woj. pomor., malborskie i chełmińskie oraz pas ziem nad Notecią i Gopłem (niemal całe woj. inowrocławskie), razem ok. 36 tys. km2; Austria - pd. część woj. krak. i sandom., woj. rus. i część bełskiego oraz skrawki woj. wołyńskiego, podolskiego, lubel. i ziemi chełmskiej (Galicja), razem ok. 83 tys. km2; Rosja - Inflanty pol., pn. część woj. połockiego, woj. witebskie, mścisławskie i pd.-wsch. część mińskiego, razem ok. 92 tys. km2.
Drugiego rozbioru dokonały Prusy i Rosja 1793; był on reakcją na próby wyłamania się Polski spod obcej przemocy, zwiększenia armii i przeprowadzenia reform wewn. (Sejm Czteroletni 1788?92, Konstytucja 3 maja); mocarstwa ościenne nie chciały dopuścić do wzmocnienia państwa pol., a ich interwencję ułatwiła niechęć do reform znacznej części magnatów i ich powiązania z dworami tych państw (targowicka konfederacja); w wyniku drugiego rozbioru Prusy zajęły Gdańsk i Toruń, woj. pozn., gnieźn., kaliskie, sieradzkie, łęczyckie, brzeskie kujawskie, płoc., ziemię dobrzyńską, część woj. rawskiego i inowrocławskiego, razem ok. 58 tys. km2; Rosja - ziemie ukr., Podole, wsch. część Wołynia i ziemie białorus. na wsch. od linii Druja - Pińsk - Zbrucz, tj. woj. kijowskie, bracławskie, część podolskiego, wsch. część wołyńskiego i brzeskie litew., mińskie i część wil., razem ok. 250 tys. km 2.
Po nieudanej próbie odzyskania niepodległości, jaką było powstanie kościuszkowskie 1794, trzy mocarstwa dokonały 1795 trzeciego rozbioru, likwidując państwo pol.; Austria zajęła Kraków i ziemie między Pilicą, Wisłą i Bugiem, z wyjątkiem terenu na wsch. od Warszawy (między Karczewem a Serockiem), ok. 47 tys. km2; Prusy - tereny po Pilicę, Bug i Niemen, razem ok. 55 tys. km2; Rosja - tereny litew., białorus., ukr. i resztę Wołynia, na wsch. od linii Niemirów?Grodno i Bugu, razem ok. 120 tys. km2. Rozbiory Polski były jaskrawym przejawem ekspansjonistycznej polityki mocarstw na kontynencie eur.
W XVIII w.; w wyniku porozumienia sąsiadów, w którym dominującą rolę odgrywała Rosja, zostało zlikwidowane na okres ponad 100 lat państwo o wielowiekowych dziejach i bogatej kulturze nar.; rozbiory, cementując przymierze państw zaborczych, zainteresowanych w utrzymaniu nabytków terytorialnych, przyczyniły się do powstania trwałego bloku państw, który ciążył na życiu polit. Europy w XIX w., toteż programy walki przeciw eur. systemowi polit. wysuwały hasło przywrócenia niepodległości Polski, a pol. ruch niepodl. był ściśle związany z międzynar. ruchem wolnościowym.
|
|
|
