|
 |
| (GMT+08:00)
2005-06-06 14:36:20
|
 |
|
Ozdoby katedry gotyckiej
CRI
W roku 1130 poświęcono nowy chór katedry w Canterbury. Ceremonia, w której uczestniczył król w otoczeniu dostojników królestwa, wydawała się współczesnym najświetniejszą "od czasu poświęcenia na konsekrację kościoła (Rdz 28, 17): "O, jakże miejsce to przejmuje grozą!
Prawdziwie jest to dom Boga i brama do nieba!" Kiedy król Henryk I wysłuchał tych słów i przyjrzał się nowemu chórowi, gorejącemu w tym momencie od niezliczonych świateł, "potwierdził królewską przysięgą na mękę Pańską, że [świątynia to] zaiste budzi grozę".
Wyznanie to wywołał widok jednego z architektonicznych arcydzieł tamtej epoki; jest ono wyrazem wrażenia, jakie dzieło wywarło na królu i jego współczesnych. Katedra to dom Boga. Słowa te nie były wyblakłym frazesem, lecz oddawały budzącą dreszcz trwogi rzeczywistość. Średniowiecze żyło w stałym poczuciu obecności świata nadprzyrodzonego, który wyciskał swe piętno na każdym aspekcie ludzkiego żywota.
Świątynię odbierano naprawdę jako zapowiedź i jako obraz Nieba. Podziwiając doskonałość architektury, średniowieczny obserwator nie uświadamiał sobie właściwie wywieranego przez nią wrażenia estetycznego; co więcej, wrażenie to tłumiła siła doznań religijnych. Nie inaczej odczuwali budowniczowie katedr.
Co ma wspólnego kościół Sugera z tymi dwiema wizjami? Otóż Suger wydaje się pojmować swą świątynię jako obraz tych wizji. W każdym swym słowie usiłuje przezwyciężyć owo poczucie dystansu, jakie dzieli patrzącego od dzieła sztuki, "to co jest, od tego co się wydaje".
Co więcej, interpretacja ta ma sprawić, by udziałem wiernych stało się w nowej świątyni określone doświadczenie religijne we właściwym tego słowa znaczeniu, doświadczenie, które sztuka otwarła przed samym opatem St-Denis. Dalsza analiza pism Sugera wykaże, że projekt jego kościoła - a więc powstanie stylu gotyckiego - ma istotnie w znacznej mierze swe źródło w takim właśnie, religijnym doświadczeniu.
Ozdoby katedry gotyckiej
Co to jest gotyk? Elementy takie, jak sklepienie krzyżowo-żebrowe, łuk ostry, czy też przypora nie decydują o nowym stylu. Wszystko to są środki konstrukcyjne (wykształcone lub zapoczątkowane już w architekturze przedgotyckiej), służące do realizacji celów artystycznych.
Architekci zachodnich regionów Francji stosują już około połowy XII w. sklepienia żebrowe z mistrzostwem, w którym nie przewyższają ich wcale współcześni im budowniczowie "gotyccy"; a jednak trudno byłoby nam nazwać katedry w Angers czy w Le Mans gotyckimi. Wertykalizm i strzelistość proporcji również nie charakteryzują architektury gotyckiej.
Każdy kto stał kiedyś pośród ruin wielkiego kościoła klasztornego w Cluny, owego przybytku stylu romańskiego, łatwo uświadomi sobie, że właśnie z osiągniętego tutaj efektu niezmiernej wysokości mistrzowie gotyccy - przynajmniej w pierwszym stuleciu gotyku - świadomie rezygnowali1.
|
|
|
