Jesienią 2013 r., podczas wizyty w Kazachstanie i Indonezji, przewodniczący Chin Xi Jinping zaproponował wspólną budowę pasa gospodarczego wzdłuż Jedwabnego Szlaku i Morskiego Jedwabnego Szlaku XXI w. Inicjatywa ta znana jest dziś pod nazwą „Pas i Szlak". Od tego wydarzenia minęło już trzy i pół roku. W tym czasie coraz bardziej zacieśniały się i pogłębiały stosunki oraz współpraca między krajami, które przystąpiły do projektu. Dziesięć dni temu w Pekinie odbyło się Forum Pasa i Szlaku. Wzięło w nim udział 29 przywódców różnych krajów z całego świata. Polskę na Forum reprezentowała premier Beata Szydło. W dzisiejszym programie przyjrzymy się bliżej współpracy i wspólnym osiągnięciom Chin i Polski w ramach inicjatywy Pasa i Szlaku.

„Chcę podkreślić, że jestem bardzo mile zaskoczona, że pan przewodniczący wymienił Bursztynowy Szlak jako element Nowego Jedwabnego Szlaku. Proszę też zwrócić uwagę, że pan przewodniczący w swoim wystąpieniu nie wymienił zbyt wielu projektów z Europy – Polska była jednym z niewielu krajów, które znalazły swoje miejsce w wystąpieniu pana przewodniczącego. To pokazuje i podkreśla, jaka jest waga Polski w tym projekcie, jaka może być nasza przyszła współpraca i też, jakie są oczekiwania i możliwości".

Taką refleksją podzieliła się z dziennikarzami tuż po zakończeniu forum polska premier, nawiązując do przemówienia, jakie 14 maja na ceremonii otwarcia wygłosił przewodniczący Xi Jinping. Powiedział on między innymi:

„Powtarzałem wielokrotnie, że budowa Pasa i Szlaku nie jest projektem tworzonym od podstaw, ale łączy w sobie zalety innych programów i przedsięwzięć –także międzynarodowych, a Chiny koordynują swoje działania z inicjatywami innych państw i organizacji. Tu należy wymienić rosyjski projekt – Eurazjatycką Unię Gospodarczą, Plan Wzajemnych Połączeń i Komunikacji ASEAN-u, kazachstański Jasny Szlak, turecki Korytarz Środka, mongolską Drogę Rozwoju, wietnamską inicjatywę Dwa Korytarze, Jeden Gospodarczy Krąg, brytyjski Northern Powerhouse czy polski Bursztynowy Szlak".

Początki Bursztynowego Szlaku sięgają V w. p.n.e. Ciągnął się od Morza Północnego i Bałtyku, skąd pochodzi bursztyn – główny towar przewożony tym szlakiem, do Europy Południowej, łącząc Północ z Południem. Dla Polaków ma on podobne znaczenie, co równie starożytny, mający ponaddwutysiącletnią historię, Jedwabny Szlak – dla Chińczyków. Jedwabny Szlak zaczynał się w dzisiejszym Xi'anie, prowadził przez Gansu i Xinjiang do Azji Środkowej i Zachodniej i dalej – do Morza Śródziemnego. Łączył Wschód z Zachodem. Nazwę wziął od transportowanego tą drogą z Chin jedwabiu.

Oba szlaki: ten polski i ten chiński, już dawno przeszły do historii. Ale według korespondenta Polskiej Agencji Prasowej w Pekinie, Rafała Tomańskiego, powołanie się na ich ideę w kontekście praktycznej dwustronnej, chińsko-polskiej, współpracy nadaje jej nowy, szerszy wymiar.

„Ja to rozumiem troszkę jak takie nawiązywania do chińskich przysłów. Tak jak przewodniczący Xi dzisiaj opierał się na przysłowiu o tym, że brzoskwinie i śliwy nie mówią, ale pod nimi, pod drzewami, biegnie droga – ścieżka do prowadzenia dalszych interesów, to ja wspomnienie o polskim Bursztynowym Szlaku rozumiem jako odwołanie się do tego, co było rok temu, czyli kiedy przewodniczący Xi przyjechał do Polski, to myśmy przygotowywali takie porównania i opisy stosunków polsko-chińskich właśnie na zasadzie tego, że z Chin Jedwabny Szlak – u nas Bursztynowy, i ta współpraca się tak kojarzyła i toczyła przez ponad sześć dekad. To takie miłe nawiązanie".

Premier Szydło wielokrotnie podkreślała, iż bardzo liczy, że Polska, ze względu na jej wyjątkowe położenie geograficzne, będzie krajem, w którym spotkają się oba szlaki – Bursztynowy i Jedwabny, dzięki czemu jeszcze bardziej rozszerzy się potencjał wzajemnej współpracy logistycznej i transportowej.

„Państwo wiecie doskonale, że mamy już połączenie z Chinami, mamy połączenie Łódź-Chengdu i chcielibyśmy, żeby te połączenia komunikacyjne były nadal rozbudowywane. Jesteśmy także zainteresowani budową centralnego portu komunikacyjnego, który również może spełniać taką rolę. Zgłosiliśmy inicjatywę Bursztynowego Szlaku, która jest realizacją połączeń komunikacyjnych w ramach Pasa i Szlaku".

W ostatnich latach, w obszarze wzajemnych połączeń Chiny i Polska osiągnęły widoczny postęp. W czerwcu ubiegłego roku z Chin przez Polskę do Europy wyruszyły pierwsze pociągi towarowe pod zjednoczoną marką „China Railway Express". Przewożą one towary europejskie do Azji i azjatyckie do Europy, łącząc oba kontynenty – to jak współczesny Bursztynowy i Jedwabny Szlak.

Dla Polski współpraca z Chinami w ramach Pasa i Szlaku nie ogranicza się wyłącznie do relacji dwustronnych. Jak zaznaczyła premier Szydło, Polska, opierając się na wchodzącej w zakres tej inicjatywy koncepcji połączeń komunikacyjnych, chce rozszerzać swoją rolę w budowaniu Nowego Jedwabnego Szlaku.

"Dlaczego uczestnictwo w Forum było ważne z punktu widzenia Polski? Po pierwsze jest to możliwość rozmowy na temat współpracy gospodarczej z państwami, z którymi na co dzień Polska nie ma możliwości tak częstych kontaktów. W czasie tego spotkania odbyłam rozmowy z szefami rządów i państw z Azji i jest duże zainteresowanie współpracą z Polską – zarówno, jeżeli chodzi o inwestycje, jak i o – na przykład – wymianę handlową. Polska chce być tym państwem, które nie tylko absorbuje inwestycje z Azji do Europy, ale chcemy również inwestycje z Europy – poprzez naszą aktywność tutaj – przesyłać dalej na rynki azjatyckie. Chcemy być swoistym hubem komunikacyjnym i logistycznym, który jest połączeniem rynku europejskiego i rynku azjatyckiego".

Profesor Zhu Xiaozhong z Instytutu Rosji, Europy Wschodniej i Azji Środkowej Chińskiej Akademii Nauk Społecznych zwraca uwagę na istotny aspekt projektu powiązania Bursztynowego i Jedwabnego Szlaku, jakim jest łączenie polskiej strategii rozwoju z chińską inicjatywą Pasa i Szlaku.

„Zgodnie z tym, co powiedziała premier Beata Szydło, Polska przystąpiła do grupy państw, które prowadzą współpracę gospodarczą w ramach Pasa i Szlaku, co stwarza nowe możliwości dla polskich przedsiębiorstw i pozwala zintegrować polski plan rozwojowy z chińską inicjatywą Pasa i Szlaku".

Przywódcy Chin i Polski często podkreślali konieczność znalezienia punktów stycznych pomiędzy inicjatywą Pasa i Szlaku a polską strategią rozwoju. W wywiadzie dla CRI Beata Szydło również podjęła ten temat:

„Polska realizuje w tej chwili ambitny program gospodarczy „Strategia odpowiedzialnego rozwoju", oparty na pięciu filarach. Chcemy, żeby te pięć filarów stało się podstawą współpracy w ramach inicjatywy Pasa i Szlaku".

Pięcioma spójnymi z inicjatywą Pasa i Szlaku filarami strategii odpowiedzialnego rozwoju są: inwestycje i infrastruktura, nowoczesne technologie, przemysł rolno-spożywczy, turystyka oraz wymiana naukowa i kulturalna. Głównym celem – zarówno inicjatywy Pasa i Szlaku, jak i polskiej strategii – jest rozwój gospodarczy i podniesienie poziomu życia obywateli, a poprzez współpracę obu krajów ich przedsiębiorstwa i mieszkańcy mogą odnosić dalsze sukcesy, czerpiąc coraz większe korzyści. Przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów, Henryk Kowalczyk, przedstawił oczekiwania Polski, jeśli chodzi o wymianę handlową z Chinami:

„Przede wszystkim chcemy zainteresować wysoko przetworzonymi produktami rolno-spożywczymi – to jest jeden segment, w którym my mamy bardzo duży potencjał, a rynek chiński jest niezwykle pojemny. Tu trzeba też zauważyć, że z tych rozmów wynikało, że społeczeństwo chińskie się bogaci, a więc chińskich konsumentów będzie stać na kupno droższej, znakomitej polskiej żywności. Również nowe technologie. Spotkaliśmy się też ze znakomitym gronem chińskich firm, które są zainteresowane współpracą, To jest bardzo cenne".

Zdaniem profesora Zhu Xiaozhonga, przedsiębiorstwa oraz rządy Chin i Polski doskonale zdają sobie sprawę, że rezultatem dwustronnej współpracy w ramach Pasa i Szlaku są nowe kontrakty i nowi partnerzy handlowi. Takie ścisłe stosunki gospodarcze między Chinami i Polską nie tylko przynoszą wymierne korzyści mieszkańcom obu krajów, ale także pomagają umocnić łączącą Chiny i Polskę przyjaźń.

„Zaangażowanie Polski w budowie Pasa i Szlaku daje chińsko-polskiemu wszechstronnemu partnerstwu strategicznemu solidne podstawy gospodarcze. Otwiera to drogę dla przyszłego wszechstronnego rozwoju bilateralnych relacji, tak gospodarczych, jak i politycznych".

Przed zakończeniem wizyty w Chinach premier Szydło z dużym optymizmem mówiła o perspektywach współpracy, nazywając połączenie projektu Bursztynowy Szlak z Nowym Jedwabnym Szlakiem „nową, historyczną szansą".

„Bursztynowy Szlak i projekt Pasa i Szlaku, to jest wspólna idea, która – mam nadzieję – się połączy i przełoży na konkretne inwestycje komunikacyjne. Bo takie jest założenie, że chcemy łączyć. To jest w tej chwili szansa, bardzo duża i bardzo poważna. Jesteśmy do tego przygotowani, mamy projekty, które, jeżeli będziemy konsekwentnie realizować je krok po kroku, to na pewno wypełnią tę ideę, o której mówiliśmy tutaj na Forum".

Przed wiekami Bursztynowy Szlak prowadził z Europy Środkowej na południe, do Morza Śródziemnego, gdzie spotykał się z Jedwabnym Szlakiem docierającym tu ze Wschodu, z odległych Chin. To dzięki nim w zamierzchłych czasach możliwa była i rozwijała się wymiana handlowa i kulturalna między Azją i Europą. Dziś, przejmując dziedzictwo naszych przodków, razem budujemy Pas i Szlak, ożywiając ducha Bursztynowego i Jedwabnego Szlaku, by rozwijać współpracę i kontakty, z myślą o obecnych i przyszłych pokoleniach Chińczyków i Polaków.