Prolog
Jesienne popołudnie 15 września 1995 roku było w Warszawie rześkie i słoneczne. Z pełnego pasażerów samolotu, który właśnie przyleciał do Warszawy z Pekinu, wysiadł dwudziestoośmioletni młodzieniec o zaciekawionym spojrzeniu. Na lotnisku już od dawna czekali na niego szczęśliwi rodzice.
Pierwsze pokolenie – Ojciec. Kontakty z Polską
Ojciec – Tian Yixing, rozpoczął karierę zawodową w 1954 r. Ukończył studia w Pekińskim Instytucie Przemysłu Węglowego na dwóch specjalizacjach: górnictwo oraz język polski. W 1958 r. został oddelegowany przez Ministerstwo Przemysłu Węglowego do pracy przy budowie zakładów przeróbczych Zhuzhou w prowincji Hunan. Był szefem grupy tłumaczy pracujących z polskimi specjalistami przysłanymi do pomocy w budowie przemysłu Nowych Chin; sprawował również funkcję zastępcy dyrektora biura zakładu. W maju 1960 r. po raz pierwszy przyjechał do Polski. Celem wizyty był udział w międzynarodowej sesji plenarnej dot. przeróbki węgla. Następnie został wysłany do pracy z polskim zespołem budującym dużą, nowoczesną kopalnię Lujiatuo oraz połączony z nią zakład przeróbczy. W 1965 r. objął stanowisko wicedyrektora Biura ds. Współpracy Międzynarodowej Państwowego Komitetu Nauki i Technologii, gdzie zajmował się głównie współpracą naukowo-techniczną z Polską. W latach 1980-1986 pełnił funkcję pierwszego sekretarza w Ambasadzie Chińskiej Republiki Ludowej w Polsce – tu również odpowiadał za sprawy związane z polsko-chińską współpracą naukową i techniczną. W trakcie swojej pracy w ambasadzie doprowadził m.in. do sprzedaży Chinom 50 kompleksów ścianowych do eksploatacji złóż węgla, co w dużym stopniu wzmocniło dwustronną współpracę w branży węglowej; zorganizował występy w Polsce Chińskiego Zespołu Artystycznego Przemysłu Węglowego, który zaprezentował polskiej publiczności współczesny balet Jedwabny Szlak, deszcz kwiatów – zespół dał w sumie trzynaście przedstawień, a wszystkie one spotkały się z gorącym przyjęciem ze strony polskich widzów; przetłumaczył na język chiński wszystkie odcinki (18) serialu Stawka większa niż życie i przyczynił się do wielokrotnej emisji serialu z chińskim dubbingiem w telewizji centralnej i lokalnych chińskich stacjach telewizyjnych – zbliżając w ten sposób do siebie oba narody: polski i chiński.
W 1990 r. funkcjonujące od wielu lat w systemie barterowym polsko-chińskie stosunki handlowe na poziomie rządowym zostały rozwiązane. Aby utrzymać bilateralną współpracę gospodarczą, Rada Państwowa Chin zdecydowała, że ówczesna Państwowa Komisja ds. Planowania oraz Ministerstwo Handlu Zagranicznego powołają wspólnie do życia Chińskie Centrum Handlu i Dystrybucji w Warszawie. Ojciec, pełniący wówczas funkcję kierownika Wydziału ds. Związku Radzieckiego i Europy Wschodniej w Państwowej Komisji ds. Planowania, został wyznaczony przez wicepremiera Li Lanqinga na prezesa zarządu wspomnianego Centrum. W 1994r., dzięki aktywnej działalności Ojca, firma Rafako – jedna z trzech największych w Europie firm produkujących kotły energetyczne, założyła w Zhangjiakou w Chinach firmę Sanbei-Rafako. Ta spółka joint venture z powodzeniem funkcjonuje do dziś, a Ojciec pozostaje członkiem jej rady nadzorczej.
Rozumiejąc strategiczne potrzeby Chin, w 1995 r. Ojciec rozpoczął rozmowy z Państwową Komisją ds. Planowania, Agencją Rezerw Państwowych, Ministerstwem Handlu Zagranicznego, Bank of China i firmą China Minmetals Corporation na temat produkowanych przez KGHM Polska Miedź katod miedzianych. Po zatwierdzeniu przez stronę chińską jakości produktów KGHM, Ojciec doprowadził do wpisania zakupu polskich katod miedzianych na listę długoterminowych projektów współpracy, która znalazła się w memorandum podpisanym podczas wizyty Prezydenta RP w Chinach w październiku 1997 r. przez głowy obu państw. W grudniu tego samego roku w Warszawie doszło do podpisania przez KGHM i China Minmetals pierwszego kontraktu na sprzedaż katod miedzianych. Współpraca między obiema firmami trwa do dziś, a jej powodzenie, długotrwałość oraz płynące z niej wzajemne korzyści są czymś niezwykłym, choć nieprzypadkowym, i przyciągają uwagę kolejnych liderów obu państw, zyskując sobie ich wsparcie. Współpraca KGHM i China Minmetals stała się trzonem strategicznego partnerstwa pomiędzy Polską a Chinami, szczególną więzią łączącą gospodarki tych dwóch krajów.
Wyrazem wdzięczności dla Ojca za jego wkład w rozwój współpracy i przyjaźni polsko-chińskiej były: przyznany mu w 2010 r. przez KGHM tytuł Honorowego Górnika, a następnie, w 2011 r., Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi RP, którym odznaczył go Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Było to godne ukoronowanie ponad pięćdziesięcioletniej pracy Ojca.
Drugie pokolenie – Syn. Kontynuacja pracy Ojca. Polska
Syn – Marek Tian, urodził się w pekińskim szpitalu Chaoyang w marcu 1967r., niedaleko Ambasady Rzeczpospolitej Polskiej. Dorastał w Pekinie, na osiedlu przeznaczonym dla rodzin członków Państwowego Komitetu Nauki i Technologii. Otrzymał wykształcenie w duchu Rewolucji Kulturalnej i pozostawał pod silnym wpływem kultury Pekinu. W wieku 5 lat zaczął uprawiać pływanie w Pekińskiej Amatorskiej Szkole Sportowej w dzielnicy Chaoyang. Wielokrotnie zdobywał nagrody w tej dyscyplinie na pekińskich zawodach młodzieżowych, otrzymał również państwowy certyfikat sportowca II klasy. Od dziecka uczony był, że zaszczyt jest ważniejszy od materialnych gratyfikacji. Ukończył studia na kierunku projektowanie i produkcja pojazdów samochodowych na Politechnice Pekińskiej. Następnie przez wiele lat pracował w centrum serwisowym Citroëna w Pekinie, gdzie zajmował się naprawą silników i podwozi. W ten sposób posiadł umiejętności niezbędne w zawodzie mechanika i poznał swoje rzemiosło od „podszewki".
Pod wpływem Ojca i dzięki jego pomocy, wybrał Polskę na kraj, w którym chciał kontynuować swoją edukację. Podczas pierwszych kilku dni pobytu w Polsce zauroczyła go złota jesień, szerokie ulice, niewielkie zagęszczenie ludzi, europejska architektura, ludzie o blond włosach i niebieskich oczach, a szczególnie ich zadbany wygląd i ubiór, eleganckie zachowanie i kultura osobista. Polska, którą do tej pory widział tylko na zdjęciach Ojca, od razu wywarła na nim wielkie, pozytywne wrażenie. Zapisując się na kurs języka polskiego w Instytucie Języka Polskiego w Łodzi, nie zdawał sobie sprawy z tego, że nauczenie się go będzie równie trudne jak przetrwanie „zimy stulecia", która w owym roku nawiedziła Polskę. Dopiero po pół roku, wraz z nadejściem wyczekiwanej wiosny, zaczął również pękać lód w procesie nauki języka. Po jakimś czasie Syn zauważył, że polskie słownictwo rządzi się pewnymi regułami i, jeśli się je pozna, to później nie jest już trudno samemu uczyć się nowych słów i ich użycia. Trudniejszą sprawą jest polska gramatyka. Rządzących nią struktur i logiki nie da się zrozumieć w tak prosty sposób, a występujące w polszczyźnie konstrukcje gramatyczne bywają bardzo trudne do stosowania. Z pomocą przyszła wykorzystywana przez łódzki Wydział Polonistyki metoda nauczania polegająca na używaniu wyłącznie języka polskiego – od pierwszego słowa, przez codzienną komunikację, po uwagi i komentarze nauczyciela. Ma to dać poczucie, jak gdyby mówiło się we własnym, ojczystym języku. Późniejsza nieustanna nauka języka w pracy i w życiu prywatnym sprawiła, że polszczyzna Syna stała się dla niego niezwykle ważnym narzędziem i niewątpliwym atutem w promowaniu współpracy między Polską a Chinami.
Polsko-chińska historia dwóch pokoleń
Kariera zawodowa Ojca od początku była ściśle związana z Polską. Ojciec był świadkiem tego, jak polscy specjaliści współpracowali z Chińczykami przy budowie Nowych Chin i tego, jak w okresie otwarcia i reform powstawał system współpracy gospodarczej między rządami obu krajów. Już w okresie gospodarki rynkowej brał udział w rozwoju dużych projektów gospodarczej współpracy polsko-chińskiej. Nawiązał przyjaźnie z wieloma Polakami, których poznał w trakcie swojej kariery, budując w ten sposób podstawę wzajemnego zaufania. W miarę jak Syn poznawał coraz więcej Polaków, ich zwyczaje, sposób mówienia i zachowania oraz sposoby rozwiązywania problemów, jego horyzonty poszerzały się, stawał się człowiekiem bardziej światłym. Jego zdaniem, im głębiej wkraczał w polskie społeczeństwo, tym więcej dostrzegał różnic kulturowych, zalet i wad obu kultur oraz możliwości ich wzajemnego uzupełniania się.
Po kilku wspólnie spędzonych w Polsce latach, widząc strategiczne zapotrzebowanie na wymianę gospodarczą i kulturalną między Polską a Chinami, jak również drzemiący w tej wymianie potencjał, w 1999 r. Ojciec i Syn założyli Fundację Chińsko-Polskiej Wymiany Gospodarczej i Kulturalnej – w skrócie Fundację Sinopol. Przyświecającym im celem było przyczynienie się do rozwoju długotrwałej współpracy między oboma krajami.
Po katastrofie lotniczej 10 kwietnia 2010 r., w której zginął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i 95 innych zasłużonych dla Polski osób, zamieszczane przez chińskie media i portale internetowe informacje uwidoczniły, jak niedostateczna jest wiedza Chińczyków na temat Polski. Zauważywszy to, Ojciec i Syn podjęli decyzję o wydaniu przez Fundację dwujęzycznego albumu o Polsce zatytułowanego Ojczyzna Chopina – Polska. Syn pełnił funkcję naczelnego redaktora publikacji – znajdował odpowiednie tematy i materiały, organizował sprawy techniczne związane ze składem, korektą i drukiem. Pod jego kierownictwem zespołowi Fundacji udało się w niecałe pół roku zakończyć prace nad albumem, który obszernie i szczegółowo przedstawia związane z Polską zagadnienia geograficzne, historyczne, społeczne, kulturowe, przyrodnicze itp. Ze względu na historię przyjaznych kontaktów między Polską a Chinami, Syn nadał Polsce przydomek – „Stary Przyjaciel Nowych Chin". Album stał się idealnym upominkiem chętnie wręczanym przez polski rząd, firmy czy osoby prywatne członkom chińskich delegacji i przyjaciołom.
Podczas prac nad albumem, Syn poznał dyrektora Muzeum Łazienki Królewskie, pana Tadeusza Zielniewicza. Usłyszał wówczas o Alei Chińskiej w Łazienkach oraz o planach wymiany pochodzącej jeszcze z czasów socjalizmu asfaltowej nawierzchni alejek na nawierzchnię gruntową, bardziej pasującą do atmosfery parku. Jego wieloletnie doświadczenie i zaangażowanie w działania na rzecz współpracy między Polską a Chinami natchnęły go myślą, że rewitalizacja Alei Chińskiej – dziedzictwa kulturowego dawnego Jedwabnego Szlaku – mogłaby być wzajemnie korzystnym, międzynarodowym przedsięwzięciem w ramach Nowego Jedwabnego Szlaku. Syn przedstawił Muzeum oraz Ambasadzie ChRL w Polsce swój projekt wspólnej rewitalizacji i poparł go wyliczeniami finansowymi. Projekt od razu spotkał się z pozytywną reakcją tak Muzeum, jak i Ambasady. Ówczesny ambasador Chin w Polsce, pan Sun Yuxi, często umieszczał Łazienki Królewskie jako punkt programu delegacji chińskiego rządu. Podczas tych wizyt gościom przedstawiano historię Alei Chińskiej i znaczenie projektu jej rewitalizacji. Wielu chińskim liderom, wśród nich Jia Qinglinowi, Wang Zhaoguo, He Guoqiangowi, Wen Jiabao, Wang Guizhenowi, bardzo się ten pomysł podobał i wysoko go ocenili. W październiku 2011 r., gdy zbliżała się wizyta prezydenta RP Bronisława Komorowskiego w Chinach, Syn, ze wsparciem ówczesnych ambasadorów obu krajów, przedstawił KGHM Polska Miedź oraz China Minmetals Corporation propozycję wspólnego finansowania projektu rewitalizacji Alei Chińskiej. Ich odpowiedź była prosta: „Kto, jeśli nie my?" W grudniu 2011 r., podczas wizyty Prezydenta RP w Chinach, KGHM, China Minmetals, Muzeum Łazienki Królewskie oraz Fundacja Sinopol podpisały czterostronne porozumienie w sprawie rewitalizacji Alei Chińskiej. Syn ze współtwórcy projektu stał się jego koordynatorem. Dzięki przekazanemu na czas przez oba przedsiębiorstwa wsparciu finansowemu w wysokości 5 mln zł oraz współpracy Muzeum Łazienki Królewskie udało się zakończyć w 2012 roku prace nad remontem Alei Chińskiej i w 2014 roku budowę Ogrodu Chińskiego. Było to przedsięwzięcie o wielkim znaczeniu zarówno dla Łazienek Królewskich, jak i dla dwustronnej współpracy na polu kultury. Od tego czasu Fundacja wraz z Muzeum co roku organizują w Ogrodzie Chińskim i Alei Chińskiej trwający cały miesiąc Festiwal Lampionów. Wiele odbywających się tam wydarzeń kulturalnych i artystycznych związanym z tym festiwalem sprawiło, że Aleja Chińska stała się zasługującą na swoje miano przestrzenią polsko-chińskiej wymiany kulturalnej, symbolem do rozwoju przyjaznych stosunków oraz głębszego wzajemnego zrozumienia między społeczeństwami obu państw.
Fundacja prowadzi również działalność konsultingową, świadcząc polskim i chińskim firmom usługi w zakresie marketingu, rozwoju projektów, integracji zasobów, PR, doradztwa, nawiązywania współpracy, powiernictwa itp. Fundacja wielokrotnie zbierała pochwały za pomoc udzielaną firmom czy samorządom, np. przy negocjowaniu porozumień lub przy rozwijaniu potencjału współpracy. Najbardziej niezwykłym przykładem jest tu współpraca między dwoma gigantami przemysłu – KGHM a China Minmetals, której koordynacją po obu stronach zajmuje się Fundacja. Syn jest zdania, że dla Fundacji jest to baza dla skutecznych działań promujących rozwój niosących obopólne korzyści relacji polsko-chińskich.
Perspektywy współpracy w ramach Nowego Jedwabnego Szlaku
W listopadzie 2015 r. prezydent Andrzej Duda, podczas swojej wizyty w Chinach, spotkał się z wieloma przedstawicielami chińskich władz, z którymi rozmawiał o nowych perspektywach rozwoju dwustronnej współpracy na najwyższym szczeblu. Na zaproszenie Prezydenta RP, w drugiej połowie czerwca 2016r. z oficjalną wizytą przybędzie do Polski przewodniczący Chińskiej Republiki Ludowej Xi Jinping. Wizyta ta z pewnością będzie istotnym krokiem dającym impuls rozwojowi polsko-chińskiej współpracy w ramach strategii jeden pas ijeden szlak. Dwaj panowie Tian, od dawna mieszkający w Warszawie, korzystając z tej okazji, chcieliby zaproponować wiele tematów i projektów. Są zdeterminowani, by kontynuować swoją pracę na rzecz polsko-chińskiej współpracy i jej prosperity w nowych czasach. (tekst: Redakcja Polska, foto. Sinopol)
