Dwa tysiące lat temu szlak jedwabny był ważnym kanałem krzewienia starożytnej cywilizacji Chin na Zachodzie i mostem do wymiany gospodarczej i kulturalnej między Chinami a Zachodem.
Normalnie szlak jedwabny oznaczał otwartą przez Zhan Qian, generała w dynastii Zachodniego Han (206 rok przed naszą erą - 24 naszej ery) drogę lądową od ówczesnej stolicy Chin Czanan, na wschodzie, do Rzymu, na zachodzie. Ta lądowa droga miała dwa odgałęzienia, jedno prowadzące na południe i drugie prowadzące na północ. Odgałęzienie południowe rozpoczynało się w Dunhua na terenie Chin. Wychodziło ono ze strażnicy Yanguan i ciągnęło na zachód, poprzez Królestwo Wielkiego Yuezhi (strefa dzisiejszego Xinjianujgórskiego Regionu Autonomicznego Chin i część północno-wschodniego Afganistanu), Królestwo Anxi (dzisiejszy Iran) i Królestwo Tiaozhi (dzisiejszy Półwysep Arabski) aż do Imperium Rzymskiego. Odgałęzienie północne także rozpoczynało się w Dunhua i wychodziwszy ze strażnicy Yumenguan ciągnęło się na zachód, poprzez Królestwa Dawan i Kanju ( strefa Azji Środkowej) zanim połęczyło się z odgałęzieniem południowym. Te dwa odgałęzienia nazwano Szlakiem Jedwabnym na Lądzie.
(obraz: rysunek szlaków jedwabnych)
Obok wymienionego wyżej Szlaku Jedwabnego na Lądzie, istniały jeszcze dwa inne szlaki jedwabne, ale nie są one tak znane. Jeden z nich to Szlak Jedwabny na Południowym Zachodzie. Szlak ten rozpoczynał się w prowincji Syczuan i przechodząc rzekę Ilowadi, w chińskiej prowincji Yuanan, ciągnął się do Mengonu, w części północnej Birmy, a potem poprzez rzekę Chindwin do Mopalu, w części północno- wschodniej Indii, i następnie wzdłuż dorzecza rzeki Ganges wchodził do części północno-zachodniej Indii i kończył się na Wyżynie Irańskiej. Szlak Jedwabny na Południowym Zachodzie został wybudowany znacznie wcześniej niż Szlak Jedwabny na Lądzie. W roku 1986 archeolodzy odnaleźli we wsi Sanxin, w prefekturze Guanyuan prowincji Syczuan, miejsce Sanxindui pochodzące z okresu epoki neolitycznej (770-476 przed naszą erą). W pracach wykopaliskowych wykryto tutaj część zabytków kultury, związanych z kulturą Azji Zachodniej i Grecji.
Wśród nich była złota laska o długości 142 centymentrów, fantastyczne drzewo o wysokości prawie 4 metrów oraz wiele wykonanych z brązu wizerunków ludzi, głów ludzkich i masek oraz inne zabytki. Archeolodzy byli zdania, że obiekty te zostały przywiezione do Chin dzięki wymianie kulturanej między Wschodem a Zachodem. Byli oni zdania, że Szlak Jedwabny na Południowym Zachodzie ukształcił się przeszło 3 tysiące lat temu.
Inny szlak jedwabny to Morski Szlak Jedwabny biegnący poprzez morza. W okresie starożytnym Chińczycy żeglowali morzem poprzez Cieśninę Malacca do Sri Lanki, Indii i Afryki Wschodniej. Trasę tę nazwano Morskim Szlakiem Jedwabnym. Obiekty z wykopalisk w Afryce Wschodniej potwierdziły, że Morski Szlak Jedwabny ukształcił się w okresie panowania w Chinach dynastii Song (960 - 1279 naszej ery).
Otwarcie szlaku jedwabnego umożliwiło też przekazanie krajom zachodnim chińskiej techniki hodowli morw jedwabników, technologi jedwabniczej, techniki wytapiania metali, drążenia studni, technologii produkcji ceramiki i porcelany, herbaty oraz wiedzy naukowo-kulturalnej z zakresu medycyny, astonomii, architektury, matematyki, muzyki, malarstwa itd. Tak samo szlakiem jedwabnym dotarły do Chin buddyzm, który wzwarł ogromny wpływ na posęp cywilizacji chińskiej, oraz ulugbione przez naród chiński owoce arbuzy, ogórki, marchew, granaty, orzechy włoskie i inne warzywa i owoce oraz cenne, rzadkie zwierzęta takie jak lwy, pawie, nosorożce itd. Wówczas wśród państewek w zachodnich krainach znajdowało się Qiuci, słynące z muzyki, która przez szlak jedwabny przekazana do wewnętrznych rejowów Chin, ale później zapomniana niewiadomo z jakich przyczyn. W ostatnich kilku latach stare nuty muzyki państewka Qiuci zostały rozszyfrowane przez chińskich muzyków, i ta muzyka, która milczała przez ponad tysiąc lat, znów rozbrzmiewa na współczesnej estradzie.
Z notatek o materiałach historycznych i studiów specjalistów wynika, że szlak jedwabny miał co najmniej trzy odgałęzienia. Głóna linia szlaku jedwabnego brała początek z Chang Anu i poprzez północno-zachodniej rejony Chin, wyżynę pamirską, Afganistan, pakistan, Iran, albo poprzez równinę Tulan i dorzecza Wołgi byłego Związku Radzieckiego biegła do Morza Środziemnego i Czarnego, i dalej za zachód do różnych państw europejskich i rejonów północnej Afryki. Oprócz tego byłyjeszcze dwie inne ważne linie, jedna z nich poprzez chińską prowincję Yunan docierała do krajów południowej Azji, druga poprzez Tybet prowadziła do Indii i Pakistanu.
Morski Szlak Jedwabny był mostem między Chinami a innymi głównymi krajami o starożytnej cywilizacji i źródłami kultury świata, sprzyjał wymianie gospodarczej i kulturalnej między Chinami a innymi strefami świata i dlatego został on nazywany „Kanałem dialogów między Wschodem a Zachodem". Według zapisów historycznych, Marco Polo właśnie Morskim Szlakiem Jedwabnym przyjechał do Chin i tą samą drogą powrócił z Quanzhou, w chińskiej prowincji Fujian, do Wenecji.
