Chińska Republika Ludowa jest socjalistycznym krajem dyktatury ludowo-demokratycznej, kierowanym przez klasę robotniczą i opartym na sojuszu robotniczo-chłopskim.

Konstytucja

Konstytucja jest zasadniczą ustawą państwa, w której określono system społeczny, system państwowy, podstawową zasadę związaną z systemem państwowym, podstawową zasadę dotyczącą organizacji i działalności organów państwowych, zasadnicze prawa i obowiązki obywateli itd. W konstytucji określono flagę państwową, hymn narodowy, godło państwowe oraz stolicę. Konstytucja określa także inne ważne systemy uznawane przez klasę rządzącą oraz obejmuje wszystkie dziedziny życia państwowego. Konstytucja ma najwyższą efektywność prawną, opracowanie innych praw jest oparte na podstawie konstytucji , przepisy są zgodne z zasadami określonymi w konstytucji.

Opublikowany w przededniu powstania Chińskiej Republiki Ludowej wspólny program Chińskiej Ludowej Konsultatywnej Rady Politycznej był programem Demokratycznego Frontu Zjednoczenia Narodu Chińskiego i odgrywał on rolę tymczasowej konstytucji. Wspólny program uchwalony został na pierwszym plenarnym posiedzeniu Chińskiej Ludowej Konsultatywnej Rady Politycznej i opublikowany 29 września 1949 roku, przed opublikowaniem Konstytucji Chińskiej Republiki Ludowej. Do 1954 roku program ten odgrywał rzeczywistą rolę tymczasowej konstytucji.

Od czasu proklamowania Chińskiej Republiki Ludowej w dniu 1 października 1949 roku, opracowano 4 konstytucje Chińskiej Republiki Ludowej. Pierwszą w 1954 roku a następne w 1975,1978 i 1982 roku.

Obecna konstytucja, czwarta konstytucja Chin opracowana w dniu 4 grudnia 1982 roku została ratyfikowana i opublikowana na piątej sesji Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych piątej kadencji. Obecna konstytucja odziedziczyła i rozwijała podstawową zasadę konstytucji 1954 roku. Podsumowała ona doświadczenia z rozwoju socjalizmu Chin i wprowadziła międzynarodowe doświadczenia. Jest ona zasadniczą ustawą o specyfice chińskiej zgodną z potrzebą budowy i modernizacji socjalistycznych Chin. W konstytucji tej jawno określono system polityczny i gospodarczy Chin, prawa i obowiązki obywateli, skład państwowych organów i skale ich funkcji, zasadnicze zadania państwowe w przyszłości itd. Jej zasadnicza cecha charakterystyczna tkwi w tym, że określono zasadniczy system i zasadnicze zadania Chin, opracowano czteropunktową podstawową zasadę i zasadniczy kurs wdrażania polityki reformy i otwarcia na świat zewnętrzny.W konstytucji określono, że ludność różnych narodowości Chin i wszystkie organizacje powinny działać zgodnie z zasadniczą normą ustaloną w konstytucji, żadna organizacja i nikt nie może mieć specjalnych praw przekraczających ramy konstytucji i prawa.

Obecna konstytucja obejmuje 5 części. Pierwsza zawiera preambułę i określa program ogólny, podstawowe prawa i obowiązki obywateli, organy państwowe, flagę państwową, godło państwowe, hymn narodowy i stolicę. Cztery następne rozdziały zawierają 138 artykułów. Po opublikowaniu konstytucja ta była czterokrotnie zmieniana, dzięki czemu nieustanie się udoskonalała.

System Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych

System Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych jest zasadniczym systemem politycznym Chin, jest on organizacyjną formą władzy chińskiej ludowo-demokratycznej dyktatury i jest politycznym ugrupowaniem Chin. System ten jest odmienny od parlamentu zachodniego. W konstytucji Chin Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych jest najwyższym organem władzy w Chinach . Wszyscy obywatele chińscy, którzy ukończyli 18 lat mają prawo do wyboru i mogą być wybierani na przedstawiciela ludowego. Na szczeblach powiatowych i gminnych Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych w Chinach deputowani są wybierani bezpośrednio przez wyborców, deputowani wyższych szczebli Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych są wybierani pośrenio. Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych składa się z deputowanych wybieranych w prowincjach, regionach autonomicznych, miastach wydzielonych i w wojsku. Kadencja Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych trwa 5 lat, raz na rok zwoływana jest jego sesja.

Na corocznej sesji OZPL deputowani wysłuchują sprawozdania o pracy rządu oraz innych ważnych referatów. Deputowani następnie dyskutują na temat sprawozdania i podejmują odpowiednie decyzje.

Między sesjami stały organ różnych szczebli Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych, Stały Komitet Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych sprawuje funkcje powierzone przez OZPL. Funkcje Stałego Komitetu Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych obejmują np. wyjaśnianie konstytucji, nadzór nad wcielaniem w życie konstytucji, opracowywanie i rewizja prawa poza opracowanymi na plenarnym posiedzeniu OZPL ustawami, ponoszenie odpowiedzialności przed OZPL oraz składanie sprawozdania o pracy.
Do głównych funkcji Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych należą prawo legislacji, nadzór, decydowanie w ważnych sprawach oraz dysygnacja i odwoływanie urzędników. W Chinach jeśli opracowanie w określonym okresie planu o rozwoju gospodarki narodowej i rozwoju społeczeństwa stanie się już doniosłą decyzją pobudzającą rozwój społeczeństwa Chin, plan ten musi być zatwierdzony przez OZPL, dopiero wtedy będzie miał efektywność prawną. Zgodnie z prawem Chin główni przywódcy Chin jak np. przewodniczący państwa, przewodniczący Stałego Komitetu Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych zostają wybierani na sesji OZPL. Kandydaci na premiera i ministrów Rady Państwowej są desygnowani przez OZPL.

Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych może drogą procesu wysunąć wniosek o odwołanie przewodniczącego Stałego Komitetu OZPL, przewodniczącego państwa, premiera Rady Państwowej i innych przywódców.

Wielopartyjna współpraca i system konsultatywnej rady politycznej

Pod kierownictwem Komunistycznej Partii Chin wielopartyjna współpraca i system konsultatywnej rady politycznej jest zasadniczym systemem politycznym Chin.

Chiny są państwem wielopartyjnym. Oprócz rządzącej Komunistycznej Partii Chin działa 8 demokratycznych partii, które powstały przed proklamowaniem Chińskiej Republiki Ludowej. Partie te poparły kierownictwo KPCh pod względem politycznym, był to ich historyczny wybór w procesie długoletniej współpracy z KPCh i wspólnej walce. KPCh i inne partie demokratyczne powinny działać zgodnie z normami ustalonymi w konstytucji. Wszystkie partie demokratyczne są niepodległe pod względem organizacji, mają politycznie wolną niepodległość organizacyjną oraz równość prawną w ramach konstytucji. Podstawową zasadą współpracy między wszystkimi partiami demokratycznymi i KPCh jest „długotrwałe współistnienie, wzajemny nadzór, szczere wzajemne traktowanie i dzielenie doli i niedoli".

żadna demokratyczna partia Chin nie jest partią opozycyjną, a jest partią uczestniczącą w sprawowaniu władzy. Zasadnicza podstawa uczestniczenia w sprawowaniu władzy tkwi w tym, że uczestniczą one w konsultacji nad polityką i kursem państwa oraz przy wyborze kandydatów na przywódców państwa. Uczestniczą one także w zarządzaniu sprawami państwowymi oraz określaniu i wcielaniu w życie zasad, kursów polityki, prawa i przepisów.

Przed podejmowaniem doniosłych przedsięwzięć i decydowaniem o państwowym planie i życiu ludności KPCh najpierw dokonuje konsultacji z partiami demokratycznymi i osobami bezpartyjnymi, uważnie wysłuchuje ich zdań i propozycji, po czym podejmuje decyzję. Członkowie partii demokratycznych i osoby bezpartyjne zajmują pewny procent deputowanych w państwowych organach: Zgromadzeniu Przedstawicieli Ludowych i jego stałym komitecie, stałych komisjach, w terenowych Zgromadzeniach Przedstawicieli Ludowych różnych szczebli, aby szerzej uczestniczyć w sprawowaniu władzy i dyskusji nad doniosłymi problemami oraz odgrywać rolę nadzorującą. Partie demokratyczne i osoby bezpartyjne w pełni odegrywają rolę w Zgromadzeniu Przedstawicieli Ludowych, wysuwają kandydatów z partii demokratycznych i osoby bezpartyjne na stanowiska kierownicze w rządzie każdego szczebla i organach sprawozdawczych.

W skład głównej formy wielopartyjnej współpracy i konsultatywnej rady politycznej wchodzą:

1. Ludowa Konsultatywna Rada Polityczna. Ludowa Konsultatywna Rada Polityczna jest ważnym miejscem dla wszystkich partii, ugrupowań ludowych i przedstawicieli z różnych środowisk uczestniczących w sprawowaniu władzy i dyskusji nad doniosłymi problemami państwa.
2. KC KPCh i terenowe komitety partyjne każdego szczebla odbywają narady z udziałem członków partii demokratycznych i osób bezpartyjnych, przedstawiają im ważną sytuację, dokonują z nimi konsultacji na temat kandytatów na przywódców państwa i rządów terenowych, kandydatów Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych i Konsultatywnej Rady Politycznej. Wysłuchują ich zdania i propozycji.
3. Deputowani Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych z partii demokratycznych jako przedstawiciele ludowi w Zgromadzeniu Przedstawicieli Ludowych każdego szczebla uczestniczą w sprawowaniu władzy i dyskusji nad ważnymi sprawami i odgrywają rolę nadzorującą.
4. Członkowie partii demokratycznych na stanowiskach kierowniczych w Radzie Państwowej, w odpowiednych komitetach i komisjach, władzach terenowych powyżej powiatu oraz ich odpowiednych instytucjach.
5. Członkowie partii demokratycznych na stanowskach kierowniczych w organach prokuratorskich i sądowych.