|
 |
| (GMT+08:00)
2005-03-31 16:20:19
|
 |
|
Atlasy Michała Boyma
CRI
Jak widzimy z przedstawionego spisu treści, część opisowa atlasu zawierała obszerny materiał wykraczający poza informacje o charakterze kartograficznym lub geograficznym.Zainteresowanie Boyma sprawami religijnymi jest oczywiste i zrozumiałe, ale w rękopiśmiennym materiale, jaki polski misjonarz przywiózł do Rzymu, zawarta była prawdziwa encyklopedia spraw chińskich:od języka chińskiego począwszy, poprzez informacje o chińskiej cywilizacji i kulturze, aż do tak specyficznych tematów jak stopnie literackie i egzaminy na urzędy państwowe.
Atlas Chin Michała Boyma jest często nazywany "chińsko-łaciński", ponieważ zarówno tytuły, jak i wszystkie nazwy geograficzne są w nim dwujęzyczne. Jedynie opisy w tzw. pasach tekstowych są łacińskie. Na Atlas składa się ogółem osiemnaście map: piętnaście map ówczesnych prowincji, mapa ogólna Chin oraz mapy wyspy Hajnan i Liaodongu.
Napis tytułowy na pierwszej mapie prowincji---w tym wypadku stołecznej---brzmi: Pekin olim Catay, mapa zaś piątej prowincji zatytułowana jest Xensy olim Serica. Wymowa tych twierdzeń jest jednoznaczna:Boym, jako pierwszy europejski geograf, podważał w nich utarty od czasów Ptolemeusza i nie zmieniony pod wpłwem lektury dzieła Marco Polo pogląd, że kraina jedwabiu Serica i Thinai czy też Sinai, tj.Chiny, to dwa różne kraje. Ale Boym nie tylko podważał błędne opinie: jako pierwszy w Europie poparł swoje poglądy ważkimi dowodami kartograficznymi, niestety do przyjęcia tych argumentów Europa w tym czasie jeszcze nie była przygotowana.
Rewelacyjna musiała być w połowie XVII w. informacja Boyma, że Chiny graniczą z Birmą. To właśnie zupełnie nie znaną europejskim geografom prowincję Yunnan (Karadżan Marco Polo, o czym jednak też nie wiedziano) łączyła prastara droga handlowa z birmańskim miastem Bhamo, położonym w niewielkiej odległości od granicy z Chińami, gdzie Chińscy kupcy sprzedawali wspomniane przez Boyma towary. Tak się złożyło, że na podwierdzenie tej tezy Boyma też potrzeba było tylko trzech lat: w 1661 r. cesarz Yongli opuścił Yunan i schronił się w Bhamo. Stamtąd dopiero król Birmy Pentagle zabrał go do birmańskiej stolicy Awa.
O tym, jak niewiele wiedziano w owym czasie w Europie o geografii Azji, pokazuje przykładowo mapa z pierwszego wydania China monumentis illustrata Kirchera z roku 1667. Bengal i Syjam są na niej umiejscowione względnie poprawnie, ale już na miejscu Birmy figuruje napis Kambodża. Tlkin, północna część Wietnamu, ukazany jest na południu półwyspu, Kochinchina, o której wiemy z relacji Boyma, iż znajdowała się na północ. Królestwo Kambodży, zwane wówczas Czampa, zaznaczono tam, gdzie powinna się znaleźć środkowa część dziesiejszego Wietnamu ? Annam. Kircher w ogóle nie umieścił na swej mapie Tybetu, choć było to w pierwszej połowie XVII w. niepodległe państwo, wielkością przewyższające Francję i Hiszpanię razem wzięte. U Boyma natomiast zarówno w Atlasie, jak i na wszystkich pozostałych mapach figuruje on pod dwoma nazwami: Tybet i Syfan. W chińskiej nazwie tego państwa jest przymiotnik "zachodni ", gdyż Tybet znajdował się na zachód od ówczesnych Chin.
Boym ? jak widzimy ? wiedział na temat geografii wszystkich tych państw dużo więcej niż współcześni mu kartografowie w Europie.
|
|
|
