W latach 80. wypracował swoją teorię powieści (m.in. w polemice Słówko o krytyce pozytywnej, 1890), od której domagał się przede wszystkim realizowania zadań poznawczych i opisywania ważnych procesów społecznych. W pierwszym okresie formowania się jego pisarstwa, do roku ok. 1880, opublikował próby powieściowe, np. Dusze w niewoli (1877), humoreski, np. Kłopoty babuni (1974), opowiadania społeczno-obyczajowe, m.in. Pałac i rudera i Sieroca dola (1875).
Uważa się, że dojrzały okres twórczości Prusa rozpoczął się w 1880, z chwilą opublikowania nowel: Anielka, Powracająca fala, Michałko, a w roku następnym m.in. Katarynka, Antek i w 1883 Grzechy dzieciństwa. W 1884 poznał S.Wikiewicza i nawiązał współpracę z tygodnikiem Wędrowiec propagującym naturalizm i realizm, co wywarło wpływ na jego twórczość.
Na łamach tego czasopisma opublikował 1885 pierwszą w literaturze polskiej powieść naturalistyczną - Placówkę. Ukazały się też zbiory: Pierwsze opowiadania (1881) oraz Szkice i obrazki (1885).
Szczytowym okresem twórczości literackiej Prusa były lata 1885-1897, gdy ogłosił wybitne utwory, uchodzące za największe osiągnięcia polskiej powieści: Placówkę, Lalkę (1890), Emancypantki (1894), Faraona (1897) - fresk historyczny starożytnego Egiptu. Na przełomie XIX i XX w.
Prus poświęcił wiele uwagi pracy społecznej, np. biorąc udział w zakładaniu Kasy Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy, 1905 - zostając członkiem Komitetu Obywatelskiego niosącego pomoc pozbawionym pracy robotnikom, 1897 - patronując powstaniu Towarzystwa Higieny Praktycznej im. Bolesława Prusa.
Utwory opublikowane w tym okresie, np. Ze wspomnień cyklisty (1903), nie mają już większego znaczenia. Wydarzenia 1905 znalazły wyraz w powieści Dzieci (1906). Śmierć pisarza przerwała pracę nad powieścią Przemiany.
Prus jest uważany za jednego z najwybitniejszych prozaików w dziejach literatury polskiej. Wydania m.in.: Pisma (tom 1-4, 1897, wydanie 2 - 1904), Pisma (tom 1-15, 1918-1927), Pisma (tom 1-23, 1924-1927), Pisma (tom 1-29, 1948-1952), Listy (1959), Kroniki (tom 1-20, 1953-1970), Wybór pism (tom 1-10, 1954, wydanie 5 - 1974-1975).
|
