|
 |
| (GMT+08:00)
2005-04-22 14:50:10
|
 |
|
Wybrane elementy symboliczne polskich świąt i ich znaczenia
CRI
Opłatek
Wigilijny zwyczaj łamania się opłatkiem należy do najtrwalszych i najżywszych tradycji Bożego Narodzenia. Dzielenie się opłatkiem, choć niekoniecznie w Wigilię, praktykowali już najwcześniejsi chrześcijanie --- otrzymywali go ci, którzy nie byli na mszy. Od dawna, tuż przed wieczerzą, łamano się opłatkiem z członkami rodziny, służbą, kolędnikami i oczywiście duchami przodków. Nawet zwierzęta gospodarskie dostawały opłatek od swego gospodarza. W niektórych regionach Polski opłatkiem obdziela się gospodarskie zwierzęta, uważając, że tak wielkiego święta powinny dostąpić wszystkie stworzenia. "Nie ma solidnego studium, które wskazałoby kiedy i w jakich okolicznościach ta tradycja zakorzeniła się w Polsce. Najstarsza wzmianka źródłowa pochodzi z końca XVIII wieku. Sam zwyczaj przyjęty najpierw przez pałace, dwory i dworki, a także przez domy mieszczańskie, Potem, przez domy następne stulecie, powoli zdobywał mieszkańców wiosek zachodniej, środkowej i wschodniej Polski, najdłużej pomijając tereny północno-zachodnie. Dziś podczas wigilijnej wieczerzy Bożego Narodzenia opłatek jest rekwizytem jej głównego rytuału."
Wówczas to część niekonsekrowanego jeszcze chleba ofiarnego składanego na ołtarzu rozdawano katechumenom, którzy nie mogli przyjmować komunii. Były to niekonsekrowane chleby, które kościół rozdawał wiernym w czasie Świąt Bożego Narodzenia, aby dzielili się nimi na znak przynależności do chrześcijańskiej wspólnoty.
Nieobecnym na mszy zanoszono ów chleb do domów. Dzisiaj jest to już wyłącznie polski zwyczaj, którego najważniejszym przesłaniem jest pojednanie. Dzieląc się opłatkiem składamy sobie życzenia dobra wszelakiego. Dobro materialne symbolizuje materia opłatka - chleb. Oby go nam i naszym bliźnim nigdy nie zabrakło, obyśmy umieli dzielić go z potrzebującymi! Święty Brat Albert, wielki jałmużnik, heroiczny opiekun bezdomnych, podpowie nam tutaj, że należy być "dobrym jak chleb" i podzielnym jak chleb.
Nazwa "opłatek" pochodzi od łacińskiego słowa oblatum (dar ofiarny) i oznacza rodzaj przaśnego chleba pieczonego w formie bardzo cienkich płatków. Samo łamanie się opłatkiem podczas wieczerzy wigilijnej ma także głęboką symbolikę religijną. Poprzez ten obrzęd w jakimś sensie powtarza się gest Chrystusa z Ostatniej Wieczerzy, kiedy dał swoim wyznawcom "chleb życia wiecznego".
Opłatek to cienkie przaśne ciasto, z tłoczonym świątobliwym ornamentem, wypiekali do dawien dawna zachodnioeuropejscy chrześcijańscy mnisi i tę umiejętbość do Polski przynieśli pewnie wraz z regułą swych klasztorów. W Polsce produkcją opłatów dla parafii zajmowali się bardzo często kościelni słudzy, organiści, wikariusze, a po dworach i domach rozwoził je "jakiś sługa proboszcza" i dawał go każdemu w podarunku. Opłatek wigilijny jest dla chrześcijanina przede wszystkim nawiązaniem do potrzeby spożywania Chleba biblijnego, z którym utożsamił się sam Chrystus, czyli do odżywiania się Eucharystycznym chlebem.Ten prosty zwyczaj nasycony jest wielowymiarową symboliką. Zawarta jest ona najpierw w fakcie "bycia razem". Skłóceni nie zasiadają przecież razem do jednego stołu.
|
|
|
