Rola kobiet w społeczeństwie przez wieki była marginalizowana. Jeszcze na początku XX wieku o pozycji kobiety i jej losach decydowali mężczyźni. „Kobieta jest zerem, jeśli mężczyzna nie stanie obok niej jako cyfra dopełniająca” – pisała w nurcie emancypacyjnym Eliza Orzeszkowa w powieści „Marta” opublikowanej na łamach „Tygodnika Mód i Powieści” w 1873 roku. Podejmowanie pracy zarobkowej przez kobiety wymagało zmiany kulturowej, która była następstwem kryzysu ekonomicznego przed I wojną światową.
Kobiety w podzielonej między zaborców Polsce stopniowo zyskiwały pełnię praw obywatelskich. W 1913 roku w Warszawie, z inicjatywy Izabeli Moszczeńskiej-Rzepeckiej, powstała Liga Kobiet Pogotowia Wojennego - organizacja niepodległościowa, której głównym celem było współdziałanie i czynna pomoc w walce o niepodległość.
Działalność Ligi przyczyniła się również do przyznania kobietom biernego i czynnego prawa wyborczego już w listopadzie 1918 roku, bezpośrednio po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W tym samym roku Ligi Kobiet działające w dawnym zaborze rosyjskim i austro-węgierskim połączyły się pod szyldem ogólnokrajowej Ligi Kobiet, a w 1919 roku Zofia Moraczweska została wybrana posłanką na pierwszą kadencję Sejmu II Rzeczypospolitej.
W szeregach Ligi Kobiet działała żona marszałka Józefa Piłsudskiego – Aleksandra Piłsudska ze Szczerbińskich. Aktywność na rzecz potrzebujących zaskarbiła jej powszechny szacunek społeczny. Została też wielokrotnie odznaczona, m.in. Krzyżem Walecznych, Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski, Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia, Krzyżem Niepodległości z Mieczami oraz Złotym Krzyżem Zasługi.
Na szczególną uwagę zasługuje też Maria Wittek, która jako pierwsza Polka, w 1991 roku, została mianowana na stopień generała brygady Wojska Polskiego. Urodziła się w 1899 roku i podczas niemal stu lat życia brała czynny udział w obronie Polski, konspiracji, walczyła też w Powstaniu Warszawskim. W 1948 roku została skazana na więzienie, a w latach 60-tych ponownie włączyła się w działania konspiracyjne. Zainicjowała powstanie „Komisji Historii Kobiet w Walce o Niepodległość”. Przygotowała Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945. Poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej. Jako jedyna została dwukrotnie odznaczona Krzyżem Wojennym Orderu Virtuti Militari oraz Krzyżem Niepodległości z Mieczami.
Współczesna Liga Kobiet Polskich kontynuuje dzieło poprzedniczek, aktywizuje osoby starsze, łączy pokolenia w działaniu na rzecz rodziny oraz promuje kulturę polską w kraju i za granicą.
Agnieszka Wu-Skawińska
