Na Russell Square w Londynie znajduje się światowej sławy muzeum Muzeum Brytyjskie. Muzeum pełne jest bezcennych zbiorów, ale nazywane jest „symbolem powszechnej kradzieży” – zdecydowana większość z ponad ośmiu milionów eksponatów muzeum pochodzi z innych krajów. Od lat wiele krajów domaga się od Brytyjczyków zwrotu zrabowanych antyków. Niedawno do drzwi Muzeum Brytyjskiego zapukał grecki premier Kyriakos Mitsotakis.
W dniu 26 listopada Mitsotakis rozpoczął swoją wizytę w Wielkiej Brytanii. W ekskluzywnym wywiadzie dla BBC grecki premier powiedział, że Grecja domaga się od Muzeum Brytyjskiego zwrotu marmurowych rzeźb z Partenonu. Zaznaczył, że „nie ma co kwestionować własności tych antyków, są greckie, zostały skradzione”.
Ponad 200 lat temu brytyjski dyplomata „hrabia Elgin” Thomas Bruce pociął dużą liczbę marmurowych rzeźb z Partenonu na Akropolu i wysłał je do Wielkiej Brytanii. Kamienne rzeźby zostały następnie zakupione przez rząd brytyjski i wystawione jako część kolekcji Muzeum Brytyjskiego. Skarb narodowy Grecji stał się w ten sposób skarbem Muzeum Brytyjskiego. Grecja od dawna wzywa Muzeum Brytyjskie do zwrotu rzeźb, ale spotykała się z odmową.
Grecja nie jest jedynym poszkodowanym krajem. Wielka Brytania była kiedyś europejską potęgą z największą liczbą zamorskich kolonii. Muzeum Brytyjskie to wielka wystawa brytyjskiej historii kolonialnej. Od brązów z Beninu z Nigerii po kamień z Rosetty z Egiptu, zdecydowana większość kolekcji muzeum jest świadkiem brytyjskich grabieży za granicą. Dotyczy to również około 23 tys. chińskich antyków.
Według niepełnych statystyk UNESCO, Chiny utraciły za granicą co najmniej 1,64 miliona antyków, a Muzeum Brytyjskie jest jednym z muzeów z największą kolekcją antyków z Chin. Od brązów z dynastii Shang i Zhou, przez porcelanę z czasów dynastii Tang i Song, po złote i jadeitowe artefakty z czasów dynastii Ming i Qing, kolekcja chińskich antyków obejmuje prawie każdą kategorię artystyczną i obejmuje prawie całą historię Chin. Trzy z tak zwanych „Dziesięciu Skarbów” Muzeum Brytyjskiego pochodzą z Chin. Antyki te są często oznaczone jako „legalne”, ale rzeczywistym źródłem ich pochodzenia są straty wojenne, kradzież, zakupy na czarnym rynku, z których większość miała miejsce w czasie ponad 100 lat od wojny opiumowej do założenia Chińskiej Republiki Ludowej.
Wiele krajów, w tym Chiny, podjęło wysiłki w celu odzyskania zrabowanych antyków, ale Wielka Brytania zawsze odmawiała ich zwrotu, uzasadniając to „ochroną bezpieczeństwa antyków”. W 1963 r. parlament brytyjski znowelizował również ustawę o muzeach brytyjskich, zakazując restytucji dóbr kultury w formie ustawy. Dan Hicks, dyrektor Pitt Rivers Museum na Uniwersytecie Oksfordzkim zwraca uwagę, że Muzeum Brytyjskie wciąż ma „poczucie imperialnej nostalgii” i uważa, że „ma pewien przywilej posiadania antyków bez wyjaśnienia”.
W sierpniu tego roku ujawniono, że około 2 tys. skarbów z kolekcji Muzeum Brytyjskiego zniknęło, a niektóre z nich zostały nawet wystawione na sprzedaż online. Spowodowało to podważenie wiarygodności Muzeum i zakwestionowania jego, zdolności do „ochrony bezpieczeństwa antyków”. Wiele krajów, w tym Chiny, po raz kolejny wezwało stronę brytyjską do zwrotu antyków.
Relikty kulturowe są kontynuacją i nośnikiem kultury kraju i narodu, niosą ze sobą emocje historyczne i pamięć kulturową. Przez lata wiele krajów na całym świecie nigdy nie zrezygnowało z prób odzyskania zrabowanych antyków z Muzeum Brytyjskiego, aby chronić kontekst kulturowy kraju i narodu, aby zlikwidować pozostałości kolonializmu i stać się częścią międzynarodowego ruchu antykolonialnego.
W 2022 roku, rząd niemiecki zwrócił brązy benińskie do Nigerii. Brytyjski dziennikarz Barnaby Phillips pisze, że Wielka Brytania posiada również nigeryjskie artefakty z brązu, a podejście Niemiec sprawia, że „Wielka Brytania nie może nadal zaprzeczać, że źródłem tych artefaktów jest kradzież”.
Epoka kolonialna minęła. Strona brytyjska powinna stawić czoła uzasadnionym żądaniom wielu krajów i jak najszybciej zwrócić zrabowane antyki. Nadszedł czas, aby wspaniałe artefakty świata, które samotnie leżą w Muzeum Brytyjskim, wróciły do domu. Mroczna kolonialna historia Wielkiej Brytanii powinna przejść do historii. （W.W.）
