Niniejsze opracowanie obejmuje najnowsze wydarzenia i przemiany z roku 2023 oraz krótkoterminowe zamiary i plany na rok 2024. To bardzo ważny okres we współczesnej ewolucji gospodarki chińskiej oraz w jej usprawnianiu i w doskonaleniu jakościowym. Ma to kolosalne znaczenie naprawcze nie tylko dla wielkiego narodu chińskiego, lecz również dla całej ludzkości. Jest ona przeświadczona, że bez efektywnego udziału i wkładu Chin niemożliwe byłoby wydobycie świata z obecnej zapaści kryzysowej oraz wyprowadzenie go na prostą drogę regeneracji gospodarczej, zrównoważonego rozwoju, partnerskiej współpracy, pokoju i bezpieczeństwa oraz lepszej przyszłości dla wszystkich ludzi.
Piszę te słowa na krótko przed tegorocznymi doniosłymi wydarzeniami politycznymi, jakimi będą posiedzenia obydwu Izb Parlamentu chińskiego: Ogólno-chińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych, OZPL i Chińskiej Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej, ChLPKK. Posiedzenia te znane są na całym świecie pod nazwą: „Two Sessions”. ChLPKK rozpocznie swoje obrady w dniu 04.03.2024., a OZPL dnia następnego. W wyniku tych posiedzeń uzyskamy „z pierwszej ręki” źródłowe informacje i oceny stanu, dokonań oraz zamiarów decydentów z najwyższego szczebla odnośnie do gospodarki wielkiego mocarstwa chińskiego. Dlatego też wyprzedające rozważania na te tematy kryją w sobie pewną dozę ryzyka intelektualnego, które wszakże warto podjąć dla „uzbrojenia” merytorycznego Czytelników. Zresztą, ryzyko te jest relatywnie niewielkie z uwagi na fakt, że dostępne są już obfite materiały z prac przygotowawczych poprzedzających „Two Sessions”. Wymieńmy, tytułem przykładu, Chińską Główną Konferencję nt. Rozwoju Gospodarczego (z grudnia 2023 r.) czy też Naradę zorganizowaną przez Radę Państwa (Rząd) w lutym 2024 r. i poświęconą omówieniu sprawozdania rządowego dla „Two Sessions”.
Jak zwykle, wiarygodne informacje można zaczerpnąć z publikacji fachowych Ministerstwa Gospodarki (Ministry of Commerce) oraz Głównego Urzędu Statystycznego ChRL. Sytuacja gospodarcza Chin oceniana jest w duchu otwartości i szczerości nie tylko w odniesieniu do pozytywnych dokonań, ale także wobec istniejących problemów i kłopotów. Ponadto, dostępne są w niezwykłej obfitości materiały, analizy, oceny oraz prognozy pochodzące z kompetentnych źródeł zagranicznych, jak np.: ONZ, OECD, UE, Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, a nawet Światowe Forum Gospodarcze (Davos) i wiele innych. Znamienna jest zbieżność lub wręcz tożsamość informacji, danych, ocen i wskaźników makro pochodzących z rozmaitych źródeł. Wygląda na to, że świat wystraszony przez kryzysy i w obawie o własną przyszłość, życzy powodzenia Chinom w ich pionierskich staraniach gospodarczych - dla dobra tego wielkiego mocarstwa i całej cywilizacji ludzkiej. Po wnikliwym przestudiowaniu dostępnych i wiarygodnych materiałów, dochodzę do przekonania, że pozytywne wyniki osiągnięte w gospodarce chińskiej w roku sprawozdawczym (2023.) stanowią rzeczywiście ww. dobry punkt wyjścia w kolejnych staraniach gospodarczych w roku 2024 i w latach następnych.
Jednoznaczna wymowa liczb:
Dla uzasadnienia ww. tezy podaję kilka głównych liczbowych wskaźników makroekonomicznych zgodnie ze znanym francuskim porzekadłem: „les chiffres ont leur eloquence” („liczby mówią same za siebie”). I tak, stopa wzrostu gospodarczego ChRL w roku 2023 wyniosła przyzwoite 5,2% (dla porównania analogiczne dane w: całym świecie = 2,4%, to o wiele procent za mało; USA = 2,1%; Rosji = 2,2%; Indiach = 6,5%; Niemczech = - 0,5%; Japonii = 2,0%; Polsce = 0,6%).
Inne wskaźniki makro za rok 2023: wartość PKB = 126,06 bln juanów (RMB) = 17,52 bln USD; dochód per capita = 39,2 tys. RMB = 5,5 tys. USD; stopa inflacji = 0,2%; nakłady inwestycyjne = 50,3 bln RMB,= 7,0 bln USD wzrost o 3% w stosunku do roku 2022; nakłady na prace badawczo-rozwojowe w roku 2022 = równowartość 418 mld USD; wartość obrotów handlu zagranicznego = ponad 42 bln RMB = 5,9 bln USD, to wzrost o niewielkie 0,2% w porównaniu do roku 2022 (oto kryzysowy efekt okresowego spadku popytu na towary i na usługi chińskie na rynku międzynarodowym); plony zbóż = 695 mln ton; liczba ludności = ponad 1,4 mld obywateli nie licząc w tym wskaźniku mieszkańców Hongkongu, Makao, Tajwanu i cudzoziemców; ilość bezrobotnych w miastach = 5,2%, spadek o 0,4% w porównaniu do roku 2022; łączna wartość detalicznej sprzedaży towarów konsumpcyjnych = 47 mld RMB, wzrost o 7,2% w stosunku do roku poprzedniego. Nadal stymulowanie konsumpcji jest bardzo ważnym zadaniem, którego realizacja może być ułatwiona z uwagi na rozległy i chłonny rynek wewnętrzny, na nowoczesną bazę przemysłową i na coraz bardziej wydajne rolnictwo. Zauważalna jest, przede wszystkim, poprawa sytuacji w sferze przemysłu, szczególnie w jego najbardziej osłabionych sektorach oraz w konsumpcji społecznej i w usługach. Natomiast bardzo zdecydowanej poprawy wymaga jeszcze sytuacja w branży nieruchomości, która przeżywa trudny okres po przeszło 20-letnim okresie niezwykłego boom’u w tej dziedzinie.
Jak widać, są to w sumie pozytywne wyniki gospodarowania chińskiego w roku 2023. Ww. umiarkowanie korzystne wskaźniki makro, świadczą też o tym, że gospodarka chińska przełamała z powodzeniem globalne bariery kryzysowe oraz wkroczyła zdecydowanie w fazę ożywienia, regeneracji i wzrostu po okresie pandemii, bardzo ostrych napięć polityczno-strategicznych i perturbacji ekonomiczno-finansowych w skali światowej. W sumie, gospodarka chińska zdała pomyślnie kolejny egzamin dziejowy, sprostała presji zewnętrznej i trudnościom wewnętrznym oraz nadal efektywnie służy budowaniu Chin jako wielkiego i nowoczesnego mocarstwa socjalistycznego pod każdym względem. To bardzo ważna okoliczność chociażby z tego względu, że w roku 2024 przypada 75-ta rocznica proklamowania ChRL i że wyniki gospodarcze w owym roku mieć będą kluczowe i stymulujące znaczenie dla realizacji zadań społeczno-gospodarczych w całym okresie od 2021 do 2025 roku i dalej.
Wstępne prognozy na 2024 r.:
W oczekiwaniu na obrady, dokumenty i uchwały Two Sessions 2024 można chyba już teraz, z pewnym wyprzedzeniem wydarzeń, pokusić się, toute proportion gardee, o choć kilka najważniejszych prognoz wynikających z dostępnych już materiałów czy opracowań chińskich i zagranicznych. W ślad za tym ciekawe będzie porównanie tych prognoz z oficjalnymi danymi, analizami i programami gospodarczymi uchwalonymi przez Parlament chiński. Choć niektórzy fachowcy oceniają, że w 2024 r. nastąpi nieznaczne obniżenie stopy wzrostu PKB/GDP - np. do 4,6%, to moim skromnym zdaniem, Parlament określi ten wskaźnik na poziomie 5,0% albo nawet nieco powyżej tej wielkości. Przeświadczenie to wynika z faktu, że łatwiej będzie promować wzrost i rozwój gospodarczy ChRL na ww. solidnych fundamentach wyników osiągniętych w roku 2023. Ponadto, mam cichą nadzieję, że spodziewanej od dawna poprawie, normalizacji i uspokojeniu ulegnie również zewnętrzne otoczenie gospodarki chińskiej (np. że uaktywni się tzw. odłożony popyt zagraniczny), że Xiplomacy i energiczne konstruktywne poczynania ChRL na arenie międzynarodowej przy pomocy Soft Power zaczną wreszcie przynosić pożądane owoce. Przecież kryzysy i wojny nie mogą trwać w nieskończoność! Chiny wniosą swój poważny wkład do tworzenia „nowej globalizacji” oraz do budowania wielobiegunowego ładu światowego. (Dla porównania: prognozowana stopa wzrostu PKB/GDP na obszarach Azji/Pacyfiku = 4%; zaś w USA w 2024 r. szacowana jest ona na 1,6%, bowiem przynajmniej w I połowie tegoż roku trwać tam będzie tzw. „łagodna recesja”, „mild recession”). Niemniej jednak, państwo i społeczeństwo chińskie realistycznie zdaje sobie sprawę z tego, że otoczenie zewnętrzne gospodarki jawi się nadal jako relatywnie dosyć skomplikowane i niepewne oraz że wiele wyzwań i trudności trzeba będzie jeszcze przezwyciężać (np. klęski żywiołowe, zmiany klimatyczne, ekstremalne zjawiska pogodowe itp.).
Teraz o doktrynalno-systemowych przesłankach rozwoju gospodarczego ChRL w 2024 r. i w latach następnych. Wdrażane będą, przede wszystkim, założenia nowej filozofii i nowych wzorców rozwoju we wszystkich dziedzinach. Gospodarka wkroczy więc w jeszcze bardziej wyrafinowaną fazę reform i modernizacji. Towarzyszy temu nowe kardynalne założenie, iż - w działalności gospodarczej - należy dążyć do postępu ilościowo-jakościowego z jednoczesnym zachowaniem stabilizacji systemu oraz z poszukiwaniem coraz to nowych rozwiązań bez rezygnowania, póki co, z dotychczasowych (starych) rozwiązań. Jest to typowo chińskie, wręcz filozoficzne i jakże oszczędne podejście do nowelizacji systemowych. Priorytetem jest również niezbędne zapewnienie regeneracji, wręcz ekspansji gospodarczej oraz odpowiednio zrównoważonego rozwoju i ustabilizowanego wzrostu gospodarczego, a także lepsza dbałość o utrzymanie stosownego poziomu zatrudnienia, płac oraz cen towarów i usług. W taki oto sposób będzie można konsolidować zaufanie społeczeństwa w stosunku do nowej polityki gospodarczej państwa. Nie trudno zauważyć, że priorytety te wynikają z modelu socjalizmu o specyfice chińskiej i z kanonów społecznej gospodarki rynkowej. Dobrze zapowiadają się również rokowania wynikające ze znamion roku 2024, jako Roku Smoka. Chińczycy wierzą, że przyniesie on umocnienie autorytetu władzy oraz zapewnienie powszechnej pomyślności, obfitości i powodzenia obywatelom, a także pozytywny rozwój wydarzeń i poprawę sytuacji. Oby tak się stało!
Aspekty pragmatyczno-programowe:
Nowy Rok 2024 powinien zapewnić przynajmniej dość skromne, na początek, ale wyraźne ożywienie cyklu koniunkturalnego w gospodarce chińskiej. W związku z tym będą podejmowane intensywne poczynania np. w zakresie usprawnienia uregulowań makro w gospodarce, zwiększania popytu wewnętrznego, unowocześniania urbanizacji, rewitalizacji wsi i rolnictwa, umacniania powiązań pomiędzy rozwojem gospodarczym o wysokiej jakości a zapewnieniem bezpieczeństwa też o wysokiej jakości itp. Służyć to będzie umacnianiu zaufania społeczeństwa wobec państwa oraz spełnianiu oczekiwań i marzeń obywateli. Oczekuje się, że pojawią się bardziej sprzyjające uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne oraz że ilość i jakość nowych możliwości rozwojowych przewyższy skalę istniejących zagrożeń i wyzwań. Najwyraźniej ChRL odchodzi od typu regeneracji post pandemicznej i przechodzi do modelu wzrostu gospodarczego bazującego na promowaniu rosnącej, zrównoważonej i ustabilizowanej konsumpcji. W ślad za tym, chińskie państwo i społeczeństwo odstępuje od dotychczasowej metodologii (polityki) zerowych zachorowań na Covid-19 („zero Covid-19 policy”). Była to polityka korzystna dla zdrowia obywateli, ale - w pewnej mierze - niezbyt korzystna dla gospodarki.
Ważnym zadaniem jest także powstrzymanie negatywnych zjawisk w branży nieruchomości oraz uniknięcie nakręcania spirali deflacyjnej, a także przywrócenie zaufania inwestorów i konsumentów do sektora prywatnego. W dalszym ciągu siłą motoryczną napędzającą gospodarkę będą innowacje i modernizacja, szczególnie nowoczesne zielone technologie, ożywienie rynków kapitałowych oraz umacnianie pozycji ChRL jako wielkiego mocarstwa gospodarczego. Już obecnie jest ono tak właśnie traktowane za granicą, szczególnie w licznych kluczowych branżach, jak np.: rewolucja energetyczna, rynki kapitałowe, umacnianie funkcji rozliczeniowych waluty chińskiej, globalna sieć połączeń (global connectivity) i dalekowzroczne podejście do własnych i do ogólnoludzkich problemów gospodarczo-społecznych. Na dowód czego, coraz więcej państw garnie się do BRICS+, do Szanghajskiej Organizacji Współpracy, do Inicjatywy Pasa i Szlaku itp. Władze chińskie wychodzą na spotkanie tym pozytywnym tendencjom, czego potwierdzeniem jest niedawne zniesienie obowiązku wizowego dla obywateli: Francji, Niemiec, Holandii, Hiszpanii i Malezji. Kiedyś, jako student, też jeździłem do ChRL bez wizy. Może znów powrócą te dobre czasy?
Refleksje i uogólnienia końcowe:
przedstawione w niniejszym opracowaniu rozważania ekonomiczne i pokrewne skłaniają mnie do wniosku, że obecnie mamy do czynienia z drugą, po reformach i po otwarciu na świat autorstwa Przewodniczącego Deng Xiaopinga, w 1978 r., rewolucją jakościową w gospodarce chińskiej. Jej rezerwy są ogromne. Np. przemysł samochodowy wykorzystuje obecnie zaledwie 60% swych mocy produkcyjnych i przeznacza na eksport tylko 12% spośród ponad 27 mln produkowanych pojazdów samochodowych. Co więcej, uchwały i decyzje Two Sessions, a następnie rządowe rozporządzenia wykonawcze oraz ich praktyczna realizacja mogą przyczynić się walnie do usunięcia post kryzysowych symptomów kolejnej wojny gospodarczej na Ziemi. Tym bardziej, że gospodarka chińska znów może stać się główną siłą motoryczną wzrostu gospodarczego oraz zrównoważonego rozwoju gospodarstwa światowego. Generalnie, odnoszę wrażenie, że przedwstępne prognozy ekonomiczne w odniesieniu do Chin są dużo lepsze niż się niejednemu wydaje i że możemy spodziewać się kolejnego „cudu gospodarczego” w ChRL! (Sylwester Szafarz)
