Michał Boym
Jedyne dzieło Boyma, które zostało wydane drukiem w 1656 r., jeszcze za jego życia, to „Flora Sinensis" („Chińska flora"). Przedstawił w nim 31 dalekowschodnich gatunków roślin i zwierząt, opatrując je własnoręcznie wykonanymi rycinami, które do dziś stanowią cenne źródło informacji. Również profesor Zhang Xiping z ogromnym uznaniem wypowiada się na temat dorobku polskiego misjonarza na tym polu: „W 1753r. szwedzki botanik, Linnaeus wydał studium „Species Plantarum", w którym opisał zaledwie 37 gatunków chińskich roślin, a więc niewiele więcej niż autor „Flora Sinensis" równo wiek wcześniej. Jest to niezbity dowód na to, jak zaawansowane były prace Boyma".
Jedną z najważniejszych zasług Boyma dla zachodniej sinologii było to, że sporządził mapy Chin z uwzględnieniem długości i szerokości geograficznej. Atlas Boyma obejmuje 15 prowincji (m.in. Zhejiang, Fujian, Sichuan), mapę całych Chin, mapę wyspy Hainan, mapę północno-wschodnich Chin. Boym jako pierwszy wskazał, że „Kataj" Marco Polo to „China" Portugalczyków; również jako pierwszy przedstawił właściwe położenie wielu chińskich miast, umieścił dokładne nazwy miejscowości, w tym nawet nazwy powiatów, uwzględniając podział administracyjny; nakreślił przebieg Wielkiego Muru; Koreę oznaczył jako półwysep, a nie – jak powszechnie uważano – wyspę; naniósł na mapy pustynię Gobi.
Mimo że Boym żył i tworzył niemal 400 lat temu, to jego dziedzictwo dla przyjaźni między Polską i Chinami oraz wymiany kulturowej między Chinami i Europą jest wciąż żywe. Choć świat zapomniał go na kilka stuleci, to trzech autorów „Dzieła Michała Boyma" przywraca pamięć o nim i przedstawia chińskim czytelnikom jego niezwykłą historię.
W 2012 r., z okazji 400. rocznicy urodzin Michała Boyma, wydano w Chinach książkę „Dzieła Michała Boyma" zawierającą 770 tysięcy znaków. Składają się na nią wszystkie zachowane i dostępne prace polskiego misjonarza, które z łaciny na polski przetłumaczył polski sinolog Edward Kajdański, a z polskiego na chiński przełożył znany tłumacz języka polskiego, professor Zhang Zhenhui. Ponadto do zbioru włączono sporządzone przez Boyma tłumaczenie i interpretację pochodzącego z VIII w. nestoriańskiego napisu na słynnej Steli z Xinganfu (dzisiejszy Xi'an) dokumentującego 150-letnią historię wczesnego chrześcijaństwa w Chinach. Tekst z angielskiego na chiński przetłumaczył profesor Zhang Xiping specjalizujący się w chińskich badaniach nad zagraniczną sinologią. Jest to pierwsze, tak w Chinach, jak i na świecie, tak kompletne wydanie prac Michała Boyma. Podczas prezentacji nowo wydanych Dzieł Michała Boyma, Edward Kajdański stwierdził z przymrużeniem oka: „Cieszę się z tego, że w tej chwili Boym jest chyba lepiej znany w Chinach niż w Polsce".
Wysunięta przez przewodniczącego Chin Xi Jinpinga koncepcja „Jeden pas i jeden szlak" daje szansę stworzenia nowego modelu wymiany między Zachodem i Wschodem i wzajemnego uczenia się od siebie nawzajem. Boym jest najlepszym przykładem komunikacji międzyludzkiej i wymiany międzykulturowej w historii Chin i Polski. W porównaniu z XVII wiekiem – czasami, kiedy żył i działał Boym – dziś, dzięki postępowi naukowemu i technologicznemu, komunikacja ta jest zdecydowanie bardziej zróżnicowana i sprawna. Dlatego powinniśmy ze wszech sił rozwijać możliwości wymiany. Jesteśmy przekonani, że przyjaźń między naszymi dwoma krajami i narodami ma przed sobą bardzo pomyślną przyszłość.
