III. Sztuka polska w czasach upadku państwowości i politycznego zniewolenia Polski (koniec XVIII w.)

„Portret Stanisława Augusta z klepsydrą" Marcella Bacciarelliego

„Polonia – 1863" Jana Matejki

Ostatnie dekady XVIII w. to okres polskiego oświecenia. Tak jak w całej Europie, w Polsce również podjęto szereg kroków zmierzających do modernizacji kraju, który stał na skraju upadku gospodarczego i politycznego. Jednak pomimo wysiłków reformatorskich, los państwa okazał się przesądzony. Pod koniec wieku polskie ziemie zostały podzielone i wchłonięte przez Rosję, Prusy i Austrię. Niegdyś potężne i rozległe państwo polskie zniknęło z mapy Europy. Ale tuż przed rozbiorami, dzięki wsparciu i mecenatowi ostatniego polskiego króla – Stanisława Augusta Poniatowskiego, doszło w Polsce do niebywałego rozwoju sztuki. Król powołał do życia nowoczesne instytucje poświęcone sztuce, takie jak Muzeum Narodowe czy Akademia Sztuk Pięknych. Skupił też wokół siebie grono wyśmienitych artystów, którzy ściągali do Polski z zagranicy. W tej grupie, najznakomitszym spośród malarzy był spolszczony Włoch – Marcello Bacciarelli. Bacciarelli wykonał, między innymi, serię obrazów w dużych formatach do sal Zamku Królewskiego, przedstawiających wybrane sceny z historii Polski. Zbiór ten stał się zalążkiem malarstwa historycznego, które bardzo rozwinęło się w następnym stuleciu.

Z wystawionych dzieł tego okresu godne polecenia są „Portret Stanisława Augusta z klepsydrą" Marcella Bacciarelliego (8) oraz „Polonia – 1863" Jana Matejki (9).